پروتزهای زیبایی برای افراد قطع عضو

زمان مطالعه: ۱۱ دقیقه

قطع عضو یا آمپوتاسیون به معنای قطع شدن یکی از اعضای دچار آسیب یا صدمه در بدن فرد است. این رخداد تلخ ممکن به دلایلی مانند مصدومیت‌ها در اثر تصادف و سانحه رخ دهد یا در اثر یک جراحی برنامه‎ریزی شده با هدف جلوگیری از گسترش و عفونت از یکی از اندام‌ها به بدن انجام شود. در برخی موارد نادر مانند قطع انگشتان می‌توان از راهکارهایی مانند پیوند عضو قطع شده به خوبی بهره برد، ولی در غیر این صورت باید از روش‌های دیگری به منظور جبران آسیب ایجاد شده تا حد امکان استفاده کرد که موثرترین این راهکارها استفاده از اندام های مصنوعی و پروتز قطع عضو به منظور بازیابی عملکرد عضو از دست رفته و هم‌چنین کمک به بازیافتن زیبایی طبیعی آن است. مطلب حاضر به این نوع پروتز و اطلاعاتی که باید برای استفاده از آن در اختیار داشته باشید اختصاص دارد.

انتخاب پروتز برای افراد قطع عضو

انتخاب بهترین و مناسب‌ترین پروتز قطع عضو برای افراد دچار این مشکل به عوامل متعددی مانند میزان و وسعت عضو قطع شده، سن بیمار، میزان فعالیت روزمره‌ی او و مهم‌تر از آن اولویت‌های مختلف فرد در سبک زندگی شخصی بستگی دارد. برای مثال ممکن است فردی اندام مصنوعی را ترجیح دهد که شباهت زیادی به اندام طبیعی داشته باشد. ولی برای فرد دیگری، قابلیت و انعطاف پروتز به منظور انجام فعالیت‌های عادی و شغلی روزمره و حتی ورزش‌های خاص مانند دویدن، اسکی، شنا یا حتی دوچرخه سواری دارای اهمیت بیشتری باشد.

به علاوه میزان قطع عضو نیز تاثیر غیر قابل انکاری در تعیین پروتز قطع عضو مناسب دارد. به عنوان مثال، در صورت ابتلا به قطع اندام‌ها در نواحی زیر زانو یا پایین آرنج، فرد به پروتز دارای قابلیت حرکت مفصل نیاز ندارد ولی در صورت قطع پا یا دست از بالای زانو یا آرنج احتمالا چنین پروتزی ضروری خواهد بود.

بهترین زمان دریافت عضو مصنوعی بعد از جراحی قطع عضو

در صورتی که انجام جراحی برای قطع عضو اجتناب ناپذیر باشد، جراح به ناچار عضو مورد نظر را قطع می‌کند. البته ناحیه‌‌ی قطع شده به میزان مصدومیت یا عفونت و اطمینان از سلامت باقی اعضای بدن بستگی دارد و پزشکات تمام تلاش و تخصص خود را برای قطع حداقلی اعضا به کار می‌بندند. هم‌چنین با توجه به شرایط و ویژگی‌های ناحیه قطع شده، جراح اقدام به بستن آن با تغییر شکل پوست و کوتاه کردن استخوان یا تاندون می‌کند. در نهایت در صورت لزوم جراح از بخشی از استخوان، پوست، عضله یا تاندون مربوط به ناحیه دیگری از بدن بیمار به منظور بستن ناحیه قطع شده استفاده خواهد کرد.

در نهایت پس از استفاده از مسکن‌های تجوزی به منظور کاهش دردهای احتمالی و انجام چند هفته فیزیوتراپی و تمرین ورزشی برای بازیابی قدرت و انعطاف پذیری بدن بیمار، نوبت به جلسات مشاوره انتخاب پروتز قطع عضو مناسب با توجه به ناحیه قطع شده و نیازهای مرتبط با سبک زندگی خاص بیمار، قالب‌گیری از محل مورد نظر، ساخت و آزمایش پروتز موقت و در نهایت نصب پروتز دائمی و انجام تمرینات لازم برای کار با آن خواهد رسید که تمامی این مراحل و مدت زمان لازم برای انجام آن‌ها باید به تجویز و تشخیص پزشک متخصص انجام شود.

دستگاه های پروتز مخصوص قطع عضو

هر فردی که به قطع عضو دچار شده باشد، لازم است در نهایت بین استفاده از یک پروتز قطع عضو و عدم استفاده از آن تصمیم بگیرد. به عبارت دیگر فرد مختار است زندگی بدون پروتز را انتخاب کند یا از میان انواع پروتزهای موجود در بازار شامل پروتز غیرفعال و پروتز عملکردی، مناسب‌ترین نوع را با توجه به ترجیحات خود انتخاب کند.

پروتز قطع عضو منفعل کارکرد خاصی ندارد و صرفا برای زیبایی و طبیعی جلوه دادن عضو قطع شده به کار می‌رود. ولی پروتزهای عملکردی، به فرد دارای عضو قطع شده در انجام فعالیت‌ها و وظایف معمول مشابه با یک فرد عادی و سالم کمک می‌کنند. البته که این نوع دستگاه‌ها ممکن است اهداف زیبایی را هم تامین نمایند، ولی در انتخاب پروتز مناسب لازم است به این نکته توجه نمایید که الزاما تمامی انواع پروتزهای عملکردی دارای کارکرد زیبایی و طبیعی برای بدن انسان نیستند.

به علاوه پروتزهای کارکردی شامل دو نوع پروتزهای کارکردی با استفاده از نیروی بدن و با کمک نیروی الکتریکی هستند. مدل‌های بر پایه نیروی بدن دارای کابل و سیستم مهار برای انجام حرکات و باز و بسته شدن می‌باشند. ولی مدل‌های برپایه نیروی الکتریکی معمولا از باتری‌های شارژی برای فعالیت و حرکت بهره می‌برند.

قیمت انواع پروتز قطع عضو

با توجه به این‌که هر پروتز قطع عضو با توجه شرایط جسمی، سن، جنس و هدف از ساخت و استفاده از آن برای هر بیمار متفاوت است، تعیین قیمت انواع پروتز به صورت دقیق امکان‌پذیر نیست. اما هزینه‌ی هر مرحله از ساخت پروتز به صورت جداگانه و در قالب تعرفه مصوب توسط انجمن علمی ارتوز و پروتز محاسبه و اعلام می‌گردد.

به این صورت که پس از انجام معاینه و ارزیابی بقایای عضو قطع شده، پروتزیست در مرحله اول به تهیه قالب اقدام می‌کند و فرایند قالب‌گیری و اصلاح آن برای هر قسمت مطابق با تعرفه مصوب مشخص است. در مرحله‌ی بعد نوبت به انتخاب نوع و مدل و هم‌چنین قطعات و اجزای پروتز می‌رسد که توسط پزشک متخصص و با در نظر گرفتن هدف فرد از دریافت پروتز قطع عضو مشخص می‌شود. این مرحله تاثیر زیادی بر قیمت نهایی پروتز دارد. به این دلیل که قطعات دارای امکانات بیشتر و یا تولید شده توسط برندهای معتبر، قطعا قیمت بالاتری هم‌ خواهند داشت.

به خصوص پروتزهای وارداتی خارجی به دلیل تاثیرپذیری مستقیم از قیمت ارز با نوسانات زیادی مواجه هستند و به همین دلیل توصیه می‌شود به منظور بهره‌مندی از صرفه‌ی اقتصادی، از قطعات پروتزهای داخلی موجود در بازار کشور که توسط تولیدکنندگان معتبر داخلی طراحی و تولید می‌شوند، استفاده کنید. پس از انتخاب قطعات و آماده شدن پروتز نوبت به ساخت، تنظیمات تکمیلی و آموزش به کاربر توسط پروتزیست برای استفاده‌ی صحیح و موثر از آن خواهد بود که در این بخش نیز دستمزد پروتزیست مطابق با تعرفه‌ی مصوب اعلامی انجمن ارتوز و پروتز ایران تعیین شده است.

پروتز زیبایی چیست؟

به هر وسیله‌ای که جای عضو از دست رفته قرار می‌گیرد پروتز (عضو مصنوعی) می‌گویند. قبلا در مطلب «پروتز و انواع آن را بشناسید» در مورد انواع پروتز‌ها توضیح داده ایم . در این مطلب به طور خاص به پروتز‌های زیبایی می‌پردازیم.
در حوزه‌ی پزشکی و مراقبت درمان، پروتز ممکن است به معنی پروتزهای خارجی که به جای اندام‌ها قرار می‌گیرند، پروتزهای صورت و سینه و یا پروتزهای داخلی مانند مفاصل مصنوعی باشد.

پروتزهای زیبایی (Cosmetic Prosthesis) نوعی پروتز خارجی هستند که مهم‌ترین عملکرد آن‌ها بازگرداندن ظاهر عضو از دست رفته است و معمولا در عملکرد فرد (مانند راه رفتن) تاثیری ندارند. گاهی اوقات به این پروتزها، پروتزهای غیرفعال (Passive Prosthesis) هم می‌گویند.

اگر هدف اصلی یک پروتز بازگرداندن سطح عملکردی فرد باشد به آن پروتز عملکردی می‌گویند.

پروتز زیبایی همان ترمیم سیلیکون سفارشی می باشد . پروتز زیبایی به عضو مصنوعی منفعل معروف می باشد چرا که این عضو مصنوعی هیچ حرکتی ندارد . پروتز به معنای عضو مصنوعی می باشد .

پروتز زیبایی یا کاسمتیک چیست و چه کاربردی دارد ؟

پروتز زیبایی هیچ حرکتی ندارد و صرفا برای اصلاح ظاهر و شبیه سازی و رفع نواقص می باشد . در دنیای امروز به علت پیشرفت مواد و فناوری گاهی نمی توان تشخیص داد عضو مصنوعی یا واقعی است . پروتز های زیبایی سیلیکون و اوریتان ساخته می شوند . پروتز های زیبایی بنا به رنگ و شکل اندام هر فرد طراحی می شود .پروتز ها برای قطع انگشت و مچ پا و دست و چشم گوش و …… قابل طراحی و استفاده هستند .
پروتزهای زیبایی برای کسانی مناسب است که نواقص طبیعی به صورت مادرزادی دارند یا بر اثر تصادف و سانحه قطع عضو شده اند .

انواع پروتز زیبایی

انواع پروتز زیبایی عبارت اند از :

• پروتز چانه
• پروتز لب
• پروتز بینی
• پروتز چانه
• پروتز چشم
• پروتز گوش
• پروتز مچ پا
• پروتز دست
• پروتز انگشت

پروتز زیبایی انگشت

پروتز های زیبایی دست و انگشت شباهت بسیار زیادی به ظاهر طبیعی دست انسان دارد زیرا آن را طوری طراحی می کنند که رنگ پوستشان با بدن انسان هماهنگ باشد و دارای مو و منافذ و همچنین ناخن می باشد . به دلیل منفعل بودن پروتز زیبایی انگشت کارهایی مثل تایپ کردن با مشکل همراه می باشد .
در ادامه با انواع پروتز انگشتان دست آشنا می شویم :

• پروتز های خاص فعالیت
• پروتز غیر فعال
• پروتز های هیبریدی
• پروتز فعال به وسیله انرژی الکتریکی
• پروتز فعال با نیروی بدنی بیمار
• پروتز انگشت سیلیکونی

پروتز زیبایی مچ پا

مچ پا یکی از حساس ترین اعضای بدن می باشد که اگر به هر دلیلی دچار آسیب دیدگی شود مجبور به استفاده از پروتز زیبایی مچ پا خواهید شد . لازم به ذکر است که مچ پا فقط بر اثر سانحه و تصادف آسیب نمی بیند گاهی مواقع آرتروز موجب آسیب دیدگی مچ پا می شود . یکی از مهم ترین اعضای بدن مچ پا می باشد چرا تمام سنگینی وزن بدن روی آن قرار می گیرد .
استفاده از پروتز مچ پا مانند بقیه پروتز ها نمی باشد و با سختی های بیشتری همراه می باشد. امروزه تکنولوژی در زمینه پروتز مچ پا پیشرفت زیادی داشته است . البته به علت ناتوانی تحمل وزن بعضی از پروتز ها افراد با مشکلاتی روبرو شده اند . کارایی پروتز های زیبایی مچ پا تقریبا بین ۱۰ الی ۱۵ سال می باشد . عمل های جراحی پروتز مچ پا ۹۰ تا ۹۵ درصد با موفقیت انجام شده است .
استفاده از پروتز مچ پا نقص ظاهری فرد را به خوبی می پوشاند و به برطرف کردن درد ناشی از قطع عضو کمک می کند .
پروتز زیبایی مچ پا به کسانی که به طور مادرزادی دچار انحراف ساق پا و بروز التهاب در مفصل مچ پا کمک کند .

پروتز زیبایی دست

برای افزایش توانایی و برگرداندن نیروی از دست رفته از پروتز های زیبایی دست استفاده می کند . ساخت پروتز دست باعث شده است که اعتماد به نفس افرادی که مهم ترین عضو بدن خود را از دست داده اند افزایش یابد و با امید بیشتری به فعالیت روزمره خود ادامه دهند.
انواع پروتز زیبایی دست عبارت اند از :

• پروتز های مکانیکی
• پروتز های مایو الکتریک
• پروتز های بیونیک
• پروتز های هیبریدی

پروتزهای جدید هوشمند از از سیستم های الکتریکی ساخته می شوند تا کارایی بالایی داشته باشند . استفاده از سیستم های حسگر باتری و ریزپردازنده ها در این پروتزهای زیبایی عملکرد ان را بسیار شبیه به عملکرد طبیعی نموده است .

پروتز زیبایی چشم

چشم مصنوعی برای کسانی که چشم آنها به هر دلیلی تخلیه شده است مناسب می باشد . پروتز زیبایی چشم از پوسته اکریلیک بیضی شکل ساخته می شود که شبیه قسمت سفید چشم و قسمت مرکزی می باشد که برای هر فرد مطابق عنبیه و مردمک چشم طراحی میشود . پروتز زیبایی چشم قادر به بینایی نمی باشد و فقط صرفا جهت خالی نبودن کاسه چشم استفاده میشود .
دلایلی که باعث میشوند چشم تخلیه شود عبارتند از :

• اب سیاه
• اسیب دیدگی
• عفونت داخل چشم
• تومور های چشم

پروتز زیبایی گوش

پروتز زیبایی گوش یکی از بهترین و کارآمدترین پروتز ها می باشد. افرادی که بر اثر سوختگی و دلایل مختلف دیگر دچار نقص عضو شده اند از پروتز زیبایی گوش استفاده می کنند . همچنین کسانی که گوش هایشان معیوب است برای از بین بردن عیب های گوش خود از پروتز گوش استفاده می کنند . برای نصب پروتز گوش از روش های مختلفی میتوانیم استفاده کنیم . یکی از این روش ها به کار بردن چسب می باشد اگر نخواهیم بقایای گوش از بین برود از این روش استفاده میکنیم . روش دوم استفاده از اهن ربا و گیره می باشد که در این روش باید عمل جراحی انجام شود .

ساخت انواع پروتز زیبایی

ساخت پروتز تقریبا از ۶۰۰ سال قبل بوده است اما جنس آنها از آهن بوده و بسیار سنگین و غیرقابل انعطاف بود است اما امروزه با تغییرات اساسی و پیشرفت علم و دانش پروتز های کارآمد و سبک تولید می شوند. پروتز ها اگر توسط متخصصین ماهر ارتوپدی طراحی و ساخته شود با ظاهر طبیعی بدن شباهت بسیار زیادی خواهد داشت که قابل تشخیص نیست . برای ساخت پروتز اغلب از سیلیکون استفاده می شود که بسیار سبک می باشد. مهندسی و زیبایی و هنر باعث شده تا در حال حاضر پروتز ها طوری ساخته شوند که هم عملکرد خوبی داشته باشند هم ظاهر بسیار طبیعی داشته باشند.

برای اینکه پروتز ها شباهت زیادی به بدن داشته باشد اول از اطراف پوست نمونه برداری می کنند و از سیلیکون های شفاف و منعطف که با شکل پوست بدن منطبق باشد استفاده می کنند و سپس شکل ظاهری شبیه به بافت طبیعی می دهند و برای انتخاب رنگ بدن و تنظیم آن شما میتوانید حضور داشته باشید. در نهایت بیماران بخاطر شباهت زیاد پروتز به بدن خود شگفت زده خواهند شد چرا که تمام جزئیات مثل خال های بدن رگ ها موها و همچنین روزنه ها و ….. در ساخت پروتز زیبایی رعایت شده اند. ماندگاری پروتز ها برای هر ناحیه قطع عضو شده متفاوت می باشد.

چه افرادی از پروتزهای زیبایی استفاده می‌کنند؟

افرادی که به دلیل آسیب یا بیماری بخشی از صورت یا اندام‌های خود را از دست داده‌اند می‌توانند از این نوع پروتزهای غیرفعال استفاده کنند.

دلایل زیادی برای استفاده از این پروتزها وجود دارد:

• وقتی بخش از دست رفته‌ی بدن تاثیر بسیار کمی در عملکرد شخص داشته باشد از پروتز زیبایی استفاده می‌شود. چراکه پروتز‌های زیبایی کمکی به بهبود عملکرد اعضای بدن نمی‌کنند. مانند استفاده از پروتز خارجی برای از دست دادن بخشی از انگشتان دست یا پا.
• برخی افراد قادر به استفاده از پروتزهای عملکردی نیستند. برای مثال فرد قطع عضوی که قدرت، چالاکی، و مقاومت کافی برای راه رفتن با یک پروتز را نداشته باشد ممکن است پروتز زیبایی را ترجیح دهد که فقط ظاهر اندامش را حفظ کند.
• بعضی افراد ممکن است در موقعیت‌های مختلف از هردو پروتز عملکردی و زیبایی استفاده کنند. برای مثال از پروتز عملکردی دست برای زمان کار و از پروتز زیبایی برای سایر موقعیت‌ها.
• افرادی که بخشی از صورت و فک خود را از دست داده باشند هم ممکن است برای بازگرداندن ظاهر پیشین خود از پروتز های زیبایی استفاده کنند.

چند نوع پروتز زیبایی وجود دارد؟

رایج ترین نوع پروتزهای زیبایی برای افراد قطع عضو اندام تحتانی از فوم ساخته شده که برای حفظ ظاهر لباس حین نشستن فرد روی ویلچر استفاده می‌شوند و کاربرد حرکتی ندارند.
یک ساختار محکم برای حفظ شکل فوم درون آن قرار می‌گیرد ولی با این پروتز نمی‌توان ایستاد و راه رفت.

قطع عضوهای اندام فوقانی هم از یک پروتز خارجی فاقد حرکت و عملکرد استفاده می‌کنند که کاوری با ظاهر طبیعی دارد. این پروتزها در سایزها و رنگ‌های مختلف موجود اند و در موارد پیشرفته‌تر از جنس سیلیکون‌های با کیفیت ساخته می‌شوند. برای ساخت این پروتزها با گچ از اندام سمت مقابل قالب گرفته می‌شود و در نهایت جزئیات دست مانند مو، رگ‌ها، چین‌ها و … روی کار اجرا می‌شوند.

بعضی افراد هم تنها بخشی از انگشتان دست و پای خود را از دست می‌دهند. پروتزهای این افراد غالبا از جنس سیلیکون ساخته می‌شوند.

افرادی که قسمتی از صورت خود را از دست می‌دهند هم از پروتزهای سیلیکونی با جزئیات بالا استفاده می‌کنند که با چسب‌های مخصوص روی صورت قرار می‌گیرند یا از طریق عینک به صورت متصل می‌شوند.

آیا می‌توان از پروتزهای زیبایی انتظار عملکرد داشت؟

استفاده از عبارت «غیرفعال» برای این نوع پروتز ممکن است گمراه‌کننده باشد زیرا این پروتزها می‌توانند بسیار کاربردی و مفید باشند. برای مثال پروتز زیبایی دست می‌تواند در نگه داشتن یک تکه کاغذ برای نوشتن، ثابت نگه داشتن وسایل آشپزخانه حین کار با آن‌ها، یا حمل بعضی وسایل کمک کننده باشند.

کاورهای زیبایی برای پروتزهای اندام

گزینه‌های زیبایی متعددی وجود دارد که افراد می‌توانند با پروتزهای عملکردی خود استفاده کنند:

• کاورهای فومی معمولا به شکل اندام باقیمانده فرم داده شده و با لایه‌ای جوراب مانند پوشانده می‌شوند. این گزینه رایج ترین کاور زیبایی برای پروتزهای اندام تحتانی است.
• روی کاورهای فومی را می‌توان با کاورهای زیبایی از جنس سیلیکون یا وینیل پوشاند. این کاورها در رنگ‌های مختلف پوست و با جزئیات ظاهری واقعی موجود اند.
• کاورهای سیلیکونی که اختصاصا برای فرد ساخته می‌شوند ظاهر طبیعی‌تر و قیمت بالاتری دارند.
• کاورهای پروتزی که با پرینتر سه‌بعدی ساخته می‌شوند هم در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف موجود اند. این کاورها جداگانه طراحی می‌شوند و نمی‌توان آن‌ها را از روی اندام سمت مقابل ساخت.

هزینه‌ی کاورهای زیبایی مختلف بسیار متفاوت است. هر کاوری برای هر فردی مناسب نیست. انتخاب مناسب‌ترین کاور به فاکتورهایی مانند شکل عضو باقیمانده، ترجیح شخصی، نوع پروتز و نوع فعالیت‌هایی که با آن پروتز انجام می‌شوند بستگی دارد.

چه کسی پروتزهای زیبایی را برای افراد قطع عضو فراهم می‌کند؟

پروتزهای اندام توسط پروتزیست ساخته می‌شوند. این متخصصین که در کلینیک‌های ارتوز و پروتز فعالیت می‌کنند در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، یا دکترا تحصیل کرده اند.

زمانی که شما برای بهره بردن از خدمات آن‌ها مراجعه کنید، پروتزیست این کارها را انجام می‌دهد:

• ارزیابی بالینی کاملی از اندام شما به عمل می‌ آورد.
• تمام گزینه‌های پروتزی مناسب برای دستیابی به اهداف و نیازمندی‌های شما را مطرح کرده و در تصمیم‌گیری به شما کمک می‌کند.
• تمام کارهای اندازه‌گیری و قالبگیری برای ساخت پروتز را انجام داده و فرایند ساخت پروتز را رهبری می‌کند.
• پس از ساخت پروتز تمام خدمات لازم مانند فیت کردن آن روی بدن مراجع، آموزش استفاده از آن، معاینات منظم برای ارزیابی پروتز و تنظیم آن، و ارتباط و مشورت با دیگر اعضای تیم درمان مانند پزشک معالج را انجام می‌دهد.

چگونه خدمات پروتزی دریافت کنیم؟

اگر به خدمات پروتزی نیاز دارید باید توسط کلینیک تخصصی خود، فیزیوتراپیست، پزشک معالج، و یا دیگر اعضای تیم درمان خود به یک مرکز ارتوز و پروتز ارجاع داده شوید.

در این مطلب با انواع پروتز قطع عضو و روش‌های انتخاب پروتز مناسب برای هر فرد آشنا شدیم. به علاوه زمان مناسب دریافت پروتز پس از جراحی قطع عضو را با هم بررسی کرده و در مورد چگونگی تعیین قیمت تولید، ساخت و نصب این دستگاه اطلاعات مفیدی به شما ارائه دادیم.