درخواست مشاوره رایگان
اثر چاقی کودکان روی سلامت استخوانها، مفاصل و عضلات
چاقی می تواند باعث ایجاد مشکلات بهداشتی و اجتماعی زیادی شود که ازکودکی آغاز و در ادامه‌ی زندگی تشدید می‌شوند. این مشکلات شامل دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری ریوی، سندرم متابولیک، آپنه انسدادی خواب، عزت نفس پایین، افسردگی و… هستند.
علاوه بر این، اضافه وزن می‌تواند باعث کمبود ویتامین، عدم تعادل هورمونی و افزایش استرس و تنش شود که به خصوص در کودکان، بر رشد استخوان و سلامت کلی اسکلتی عضلانی تأثیر می‌گذارد. همچنین به تغییر شکل، درد، محدودیت حرکت و به طور کلی کاهش کیفیت زندگی منجر می‌شود.
یک رژیم غذایی سالم، همراه با فعالیت بدنی منظم در کودکی – حداقل ۳۵ تا ۶۰ دقیقه در روز – می‌تواند به تناسب اندام و تقویت استخوانها کمک کند.
چاقی چیست؟
بنا بر اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، چاقی به معنی داشتن وزن اضافه نسبت به وزن مناسب برای یک قد مشخص است.
این محدوده‌های وزنی از طریق شاخص توده بدنی کودک یا بزرگسالان (BMI) مشخص می‌شوند. این شاخص هر ساله بر اساس وزن، قد، سن و جنسیت کودک محاسبه می‌شود. این محاسبات به طور معمول از ۲ سالگی شروع می‌شوند.
چه چیزی باعث ایجاد چاقی در کودکان می‌شود؟
به طور کلی تصور بر این است که چاقی در نتیجه‌ی مصرف زیاد کالری و عدم تحرک کافی ایجاد می‌شود. با این حال، دلیل واقعی چاقی اغلب پیچیده‌تر است. در حقیقت، ترکیبی از ژنتیک، سطح فعالیت، رژیم غذایی و محیطی که کودک در آن زندگی و بازی می‌کند می تواند در افزایش وزن نقش داشته باشد. به عنوان مثال، اگر کودکی یک والد بیولوژیکی چاق داشته باشد، احتمال اینکه BMI او در دامنه چاقی باشد سه برابر حالت طبیعی است.
عوامل محیطی که ممکن است در اضافه وزن کودکان و نوجوانان نقش داشته باشند عبارتند از:
- دسترسی بیشتر به غذاهای ناسالم و نوشیدنی‌های قندی
- تبلیغات گسترده‌ی غذاهای ناسالم
- نداشتن فعالیت فیزیکی روزانه در مدرسه
- کمبود مکان‌های امن و جذاب برای بازی و فعالیت در جوامع
- عدم وجود شرایط مناسب برای خرید غذاهای سالم‌تر
- عدم حمایت از شیردهی
- مواجهه بیشتر با تلویزیون و رسانه ها.
کودکان ۸ تا ۱۸ ساله ایالات متحده به طور متوسط ۷.۵ ساعت در روز را با رسانه‌هایی از جمله تلویزیون، کامپیوتر، بازی‌های ویدیویی، تلفن‌های همراه و فیلم‌ها می‌گذرانند.
در برخی از کودکان، افزایش وزن ممکن است ناشی از بیماری باشد.
بیماری‌ها و شرایطی که ممکن است باعث افزایش وزن شوند شامل کم‌کاری تیروئید، سندرم کوشینگ، سندرم پرادر-ویلی و سندرم کلاینفلتر هستند.
چاقی دوران کودکی و سلامت اسکلتی-عضلانی
چاقی از طرق مختلف می‌تواند بر بدن اثر مضر بگذارد. کودکان چاق بیشتر در معرض موارد زیر قرار دارند:
- فشار خون و کلسترول بالا که هردو ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
- افزایش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲
- مشکلات تنفسی مانند آپنه‌ی خواب و آسم
- بیماری کبدی، سنگ صفرا و ریفلاکس معده-مری.
- ریسک بالای مشکلات روانی و اجتماعی
وزن بیش از حد همچنین می‌تواند به طور جدی بر رشد و سلامت استخوانها، مفاصل و عضلات تأثیر بگذارد.
اندازه و قدرت استخوانها در دوران کودکی افزایش می‌یابد. اضافه وزن می‌تواند باعث آسیب دیدن صفحات رشد – نواحی استخوانی در انتهای استخوان‌های بلند که رشد از آنجا صورت می‌گیرد – شود و بدین ترتیب فرد با نقایص رشد و بلوغ مواجه شود.
وزن بیش از حد باعث استرس اضافی در صفحه رشد می‌شود که این استرس اضافی ممکن است به آرتروز زودرس، افزایش خطر شکستگی استخوانها و سایر بیماری های جدی مانند لغزش اپی فیز سر استخوان ران و بیماری بلونت منجر شود.
لغزش اپی‌فیز سر استخوان ران
لغزش اپی فیز سر استخوان ران نوعی اختلال ارتوپدی در نوجوانان است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که انتهای فوقانی(سر) استخوان ران(فمور) به دلیل ضعف صفحه رشد، به سمت عقب بلغزد. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد درد در مفصل ران یا زانو، و لنگش متناوب به مدت چند هفته یا چند ماه شود. در موارد شدید، نوجوان قادر به تحمل هیچ وزنی روی پای آسیب دیده نیست.
این بیماری نادر نیست و اغلب در طی دوره‌های جهش رشد یا اندکی پس از شروع بلوغ ایجاد می‌شود. اختلال عملکرد هورمونی مرتبط با چاقی ممکن است عملکرد صفحه رشد را به گونه‌ای تغییر دهد که زمینه لغزش مفصل ران کودک را فراهم کند. علاوه بر این، اضافه وزن نیز ممکن است با افزایش نیروهای برشی در صفحه رشد، باعث لغزش این ناحیه شود.
درمان این عارضه معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تشخیص آغاز می‌شود و شامل تثبیت صفحه رشد لیز خورده با پیچ، برای جلوگیری از لغزش بیشتر است.
در کودکان چاق، ثابت نگه داشتن اپی‌فیز لغزیده بسیار چالش برانگیز تر از سایر کودکان است.
اثر چاقی کودکان روی بیماری بلونت
بیماری Blount یا پرانتزی شدن شدید پاها، بیماری دیگری است که در آن تغییرات هورمونی و افزایش استرس در صفحه رشد ناشی از اضافه وزن، می‌تواند به رشد نامنظم و تغییر شکل صفحات رشد منجر شود. شایع‌ترین شکایت در این عارضه، تغییر شکل پیشرونده‌ی پاهاست.
در بچه‌های کوچکتر و مواردی با شدت کمتر، استفاده از یک ارتوز پا ممکن است مشکل را برطرف کند. با این حال، در بعضی موارد ممکن است به جراحی نیاز باشد.
شکستگی‌ها و مشکلات وابسته
کودکان دارای اضافه وزن به دلیل استرس موجود روی استخوانها یا ضعیف شدن آن‌ها در اثر کم تحرکی، در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند. علاوه بر این، ترمیم این شکستگی‌ها در کودکان چاق به دلیل مشکلاتی که دارند با تاخیر همراه است.
به عنوان مثال، ایمپلنت‌های فلزی ممکن است به اندازه کافی برای ترمیم شکستگی‌های این افراد قوی نباشند. علاوه بر این، استفاده از عصا برای کودکان دارای اضافه وزن ممکن است دشوار باشد و گچ‌گیری برای تثبیت استخوان‌هایشان تاثیر کافی نداشته باشد. در این موارد علاوه بر جراحی، به استفاده از ارتوزها نیز نیاز می‌شود.
اثر چاقی کودکان روی صافی کف پا
کف پای کودکان چاق اغلب صاف و دردناک است. این افراد به راحتی خسته می‌شوند و نمی‌توانند مسافت‌های طولانی را طی کنند. بسیاری از این کودکان با استفاده از ارتوز و تمرینات کششی تاندون آشیل درمان می‌شوند. ما قبلا مطلبی تحت عنوان «بهبود کف پای صاف با تمرین های ساده» تهیه کرده ایم که می‌توانید از آن استفاده کنید.
از آنجا که کاهش وزن غالباً برای تسکین درد صافی کف پا مفید است، تمرینات مناسب کاهش وزن مانند شنا نیز به این افراد توصیه می‌شود.
اختلالات حرکتی
کودکان چاق اغلب در هماهنگی حرکات خود مشکل دارند. اختلال هماهنگی رشد، DCD نامیده می‌شود. علائم DCD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دست و پا چلفتی بودن
- مشکلاتی در هماهنگی حرکات درشت مانند پرش یا ایستادن روی یک پا
- مشکلات مربوط به هماهنگی بصری یا حرکات ظریف، مانند نوشتن، استفاده از قیچی، بستن بند کفش یا ضربه زدن با یک انگشت به انگشت دیگر
اختلال هماهنگی رشد ممکن است توانایی ورزش کردن کودک را مختل یا محدود کند، که این به نوبه‌ی خود موجب افزایش بیشتر وزن خواهد شد. فیزیوتراپی و کاردرمانی ممکن است باعث بهبود DCD شود.
بیهوشی و دیگر مشکلات مربوط به جراحی یا درمان
در کودکان چاق میزان عوارض بیهوشی نسبت به کودکانی با وزن طبیعی بیشتر است. علاوه بر این، کودکانی که اضافه وزن دارند به احتمال زیاد به دیابت، فشار خون، آپنه خواب و سایر ناهنجاری‌های غدد درون‌ریز مبتلا هستند که ممکن است بر روی جراحی و سایر روش‌های درمانی گذاشته و در نهایت باعث تاخیر یا اختلال در ترمیم استخوان و بازگشت به وضعیت طبیعی شود.
پیشگیری و درمان افزایش وزن در کودکان و نوجوانان
در اندک کودکانی که BMI بسیار بالا – بالای ۴۰ – دارند ممکن است جهت کاهش وزن و جلوگیری از مشکلات اسکلتی عضلانی و دیگر مسائل وابسته، جراحی چاقی (Bariatric surgery) انجام شود.
در بیشتر کودکان، رژیم غذایی غنی از کلسیم و سایر مواد مغذی، همراه با فعالیت بدنی منظم – حداقل ۳۵ تا ۶۰ دقیقه در روز – می تواند به کاهش وزن و افزایش قدرت استخوانها کمک کند.
