آیا یک استخوان اضافی در پایم وجود دارد؟

افراد زیادی با شکایت از وجود درد در بخش میانی سمت داخل قوس پای خود به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. به طور معمول، اکثر این بیماران از قشر افراد ورزشکار هستند؛ با این حال، ممکن است همه‌ی آن‌ها از این دسته نباشند. گاهی اوقات، این بیماران یک برجستگی (استخوان اضافی) در ناحیه‌ی میانی سمت داخل قوس پای خود دارند. این برجستگی چیست و چرا انقدر دردناک است؟ با ما همراه باشید.

استخوان اضافه پا

تعداد استخوان های دست و پا تمامی افراد برابر و به یک اندازه نمی‌باشد و برخی اشخاص یک یا چند استخوان اضافه‌تر داشته‌اند. این استخوانچه های اضافی در بیشتر اوقات هیچ مشکلی برای شخص ایجاد نمی‌نمایند اما گاهی اوقات سبب بروز مشکلاتی مانند درد می‌شوند. در کف پای برخی افراد در کنار استخوان ناویکولر امکان دارد یک استخوان دیگری هم وجود داشته باشد که به آن ناویکولر فرعی گفته می‌شود.

علت مشکلات استخوان ناویکولر فرعی چیست؟!

در کودکی و یا نوزادی، خیلی از استخوان های ما به شکل غضروفی شروع به شکل گیری می‌نمایند. این قالب های غضروفی، تا وقتی که کامل نشود به واسطه اشعه ایکس قابل رصد نمی‌باشند. پروسه استخوانی شدن طی مراحل گوناگون زندگی، بسته به نوع استخوان موجود، در طول زندگی فرد کامل خواهد شد. ناویکولار فرعی یک استخوان در کف پای شما می‌باشد که به صورت غیر متعارف رشد می‌کند و سبب بزرگ شدن بخش داخلی کف پا شده است. استخوان ناویکولار فرعی، به عنوان یک سزاموئید در داخل تاندون تیبیالیس پوستریور رشد اضافی می‌نماید و اصولا با یک بافت غضروف فیبروس به استخوان ناویکولار اصلی اتصال داشته است.

حدود ۲.۵٪ افراد با ناویکولار فرعی، دیده به جهان می‌گشایند. گفتنی است که در سنین اول خردسالی، این مشکل قابل تشخیص نمی‌باشد. ولی در سنین نوجوانی که ناویکولار اضافی شروع به استخوانی شدن کند؛ این زائده را می توانید تشخیص بدهید. برای بیشتر اشخاص این زائده علائمی نداشته است. ولی در برخی موارد، یک اتفاق یا یک حادثه مثل پیچ خوردن، افتادن و غیره سبب بروز علائم ناویکولارفرعی خواهد شد.

درمان استخوان اضافه پا

درمان مشکلاتی که از یک استخوان ناویکولر فرعی است معمولاً با استفاده از روش های غیر جراحی می‌باشد. وقتی پس از یک ضربه به پا این استخوان دردناک شود درمان اصولاً به صورت گچ گیری پا و استفاده از داروهای ضد التهابی می‌باشد. پس از گذشت حدود یک ماه گچ بیمار خارج شده و بعد به بیمار توصیه خواهد شد در دراز مدت از کفی های مناسبی در داخل کفش استفاده کند که باعث قوس دار شدن کفش بشود. به این ترتیب زیر استخوان ناویکولر فرعی به واسطه یک پد حمایت شده و فشار کمی در حین راه رفتن به آن وارد خواهد شد. در صورتی که اقدامات فوق نتوانست درد بیمار را مرتفع نماید اقدام جراحی به صورت خارج نمودن استخوان ناویکولر فرعی از پا انجام خواهد شد. در این عمل جراحی تاندون تیبیالیس خلفی به استخوان ناویکولر اصلی متصل خواهد شد.

علائم ناویکولر فرعی چیست؟!

همانطور که مستحضرید خیلی از اشخاص دچار یک استخوان ناویکولر فرعی یعنی یک استخوانچه کوچک در کنار استخوان ناویکولر می‌باشند اما مشکلی نداشته است. با این وجود گاهی اوقات این استخوان اضافه باعث دردسر برای شخص می‌شود. این مشکلات اصولاً به شکل درد به روی محل قرار گیری استخوان، در وسط و سمت میانی پا بروز می‌کنند.‌ این دردها می‌تواند حین راه رفتن شدیدتر بشود. همچنین امکان دارد فشار مستقیم با انگشت دقیقا به روی محل قرار گیری این استخوان باعث افزایش شدت درد آن بشود.

گفتنی است که احتمال صاف بودن کف پا در شخصی که استخوان ناویکولر فرعی داشته است بیشتر می‌باشد و خیلی از اشخاصی که صافی کف پا مخصوصا از نوع قابل انعطاف آن دارند این استخوان اضافه را هم در کنار استخوان ناویکولر اصلی خود داشته‌اند. مشکلات مرتبط به استخوان ناویکولر فرعی اصولا در دختران مخصوصا در سنین نوجوانی شایع است. تشخیص ناویکولر فرعی اصولا ضمن توجه به مشکلات بیمار و معاینه‌های پزشک و تهیه رادیوگرافی از کف پا و دیدن استخوان می‌باشد.

درمان مشکلات ناشی از استخوان ناویکولر فرعی

درمان مشکلات ناشی از استخوان ناویکولر فرعی با استفاده از روش های غیر جراحی می‌باشد. هنگامی که پس از یک ضربه به پا این استخوان دردناک شود؛ درمان به صورت گچ گیری پا و استفاده از داروهای ضد التهابی صورت خواهد گرفت. پس از گذشت حدودا یک ماه گچ بیمار خارج می‌شود و بعد به بیمار توصیه خواهد شد در دراز مدت از کفی در داخل کفش هایش استفاده نماید. این کار باعث قوس دار شدن داخل کفش می‌شود. به این ترتیب زیر استخوان ناویکولر فرعی به واسطه یک پد حمایت می‌شود و فشار کمتری حین راه رفتن به آن وارد خواهد شد.

در حالی که اقدامات فوق نتوانست درد بیمار را کمتر کند؛ اقدام جراحی به صورت خارج نمودن استخوان ناویکولر فرعی از پا انجام خواهد شد. در این عمل جراحی تاندون تیبیالیس خلفی به استخوان ناویکولر اصلی متصل خواهد شد.

درمان بیرون زدگی استخوان پشت پا

درمان غیر جراحی تغییر شکل هاگلند با هدف کاهش التهاب بورس می‌باشد. در صورتی که این رویکردها خواهند توانست درد و التهاب را برطرف نمایند، اما برآمدگی استخوانی را کوچک نخواهند کرد. درمان غیر جراحی شامل یک یا چند مورد است که به شرح زیر می‌باشد:

یک) دارو_ داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خوراکی مثل ایبوپروفن، امکان دارد جهت کاهش درد و التهاب توصیه بشود.

دو) یخ_ جهت کاهش تورم، یک کیسه حاوی یخ را روی ناحیه ملتهب قرار بدهید و یک حوله نازک بین یخ و پوست خود قرار بدهید. بیست دقیقه از یخ استفاده نمایید و بعد حداقل چهل دقیقه صبر نمایید تا دوباره این کار را تکرار کنید.

سه) تمرینات_ تمرینات کششی به کاهش دادن فشار تاندون آشیل کمک می‌نماید. این تمرینات به خصوص برای بیمارانی که دارای تاندون پاشنه سفت می‌باشند خیلی مهم می‌باشد.

چهار) بلند کردن پاشنه_ بیماری که پای دارای قوس بلند دارد؛ امکان دارد متوجه شود که بالابرهای پاشنه که در کفش قرار گرفته‌اند فشار روی پاشنه را کم می‌کنند.

پنج) پد پاشنه_ پدهای قرار گرفته شده در داخل کفش، پاشنه پا را بالشتک می‌نماید و امکان دارد به کاهش سوزش هنگام راه رفتن کمک شایانی بکند.

شش) اصلاح کفش_ کفش های بی پشت یا پشت نرم به پیشگیری یا به حداقل رساندن تحریک کمک می‌نمایند.

هفت) فیزیوتراپی .روش های فیزیوتراپی، مثل سونوگرافی خواهد توانست به کاهش التهاب کمک نماید.

علت برجستگی استخوان اضافه در پشت پا

بعضی از اشخاص در محل اتصال تاندون آشیل استخوان پاشنه برجسته تر از حد معمول هستند. این برجستگی‌ها ممکن است به دلیل ساخته شدن استخوان اضافه به دنبال کشش مداوم تاندون آشیل ایجاد بشود. تاندون آشیل به پشت استخوان پاشنه خواهد چسبید و کشش مکرر این تاندون به روی استخوان موجب ساخته شدن استخوان اضافی در پشت پاشنه بشود. در اشخاصی که استخوان پاشنه در بخش پشت برجسته تر می‌باشد بافت نرم روی آن بیش‌تر به کفش فشرده خواهد شد. به تدریج این بافت نرم بر اثر فشار ملتهب و این التهاب باعث کلفتی و تورم بافت خواهد شد و همین تورم باعث افزایش برجستگی و بدتر شدن وضعیت خواهد شد.

چه عواملی باعث بیرون زدگی استخوان مچ پا می شود؟!

درواقع در رفتگی مچ پا به دلیل آسیب شدید وارد شده به مچ پا می‌باشد. این آسیب باعث پاره شدن یک و یا چند رباط مچ پا خواهد شد. رباط منجر می‌شود استخوان سر جای خودش باقی بماند و جا به جایی صورت نگیرد.این حادثه در تصادفات رانندگی و یا ورزش‌هایی که با پریدن‌های مکرر همراه می‌باشد، صورت می‌گیرد. در خیلی از موارد مچ‌ پا هنگامی که شخص پس از پریدن، به سطح زمین می‌رسد منجر به در رفتگی می‌شود.

علائم استخوان اضافه پشت پاشنه پا

علائم عمده تغییر شکل هاگلاند ایجاد شدن یک برجستگی دردناک در پشت استخوان پاشنه پا می‌باشد. البته خود برجستگی مشکلی از لحاظ کارکرد برای پای ایجاد نخواهد کرد مگر منجر به سایش مداوم به کفش و ایجاد درد و گاهی زخم شدن پوست روی آن شود. تشخیص این تغییر شکل با استفاده از تجربه های بیماران و معاینه پزشکان و بررسی نمودن رادیوگرافی استخوان پاشنه پا مشخص می‌شود.

استخوان ناویکولار اضافی

در نوزادی و کودکی، بسیاری از استخوان‌های ما در ابتدا به شکل غضروف هستند. مشاهده‌ی این استخوان‌های غضروفی قبل از استخوانی‌شدن در تصاویر رادیوگرافی دشوار است. فرایند استخوانی شدن، بسته به نوع استخوان ممکن است در زمان‌های مختلفی از زندگی فرد رخ دهد.

استخوان ناویکولار اضافی یک استخوان اضافی در بخش میانی سمت داخل قوس پا است. بیش از ۵/۲٪ افراد با این استخوان متولد می‌شوند. در اوایل کودکی این وضعیت آشکار نیست. با این حال، در جوانی و پس از استخوانی شدن، برجستگی استخوان در سمت داخل پا مشخص می‌شود. در بیشتر موارد وجود این استخوان هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در برخی موارد، نوعی آسیب – مانند پیچ‌خوردن پا یا زمین خوردن – باعث شروع علائم ناویکولار اضافی (Navicular bone) می‌شود.

سه نوع متفاوت از استخوان ناویکولار اضافی وجود دارد. این غضروف اضافی، که بعدها به استخوان تبدیل می‌شود، متصل به تاندون تیبیال خلفی، درست سمت داخل استخوان ناویکولار قابل تشخیص است. این استخوان می‌تواند روی محل اتصال تاندون تیبیال خلفی اثر بگذارد. وظیفه‌ی این تاندون، نگه داشتن پا در راستای مناسب و حفظ قوس کف پا است. ناویکولار اضافی ممکن است هم در افرادی با کف پای نرمال و هم در افرادی با کف پای صاف وجود داشته باشد.

ارزیابی اولیه در مرکز درمانی با یک معاینه‌ی کامل شامل ارزیابی تاندون تیبیال خلفی و نواحی حساس به لمس آغاز می‌شود. بدراستایی‌های مچ و پا نیز باید مورد توجه قرار گیرند. در نهایت، یک تصویر رادیوگرافی در حالت تحمل وزن، به تشخیص ضایعه کمک خواهد کرد.

درمان استخوان ناویکولار اضافی

درمان اولیه استخوان ناویکولار اضافی محافظتی است. با آغاز اولین علائم، یک لبه‌ی داخلی پاشنه (در کفش یا کفی فرد)، داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی کمک کننده خواهند بود. اگر عارضه خیلی دردناک باشد می‌توان قبل از لبه و فیزیوتراپی از گچ‌گیری پا استفاده کرد. به ندرت ممکن است تزریق استروئید لازم باشد. با فروکش کردن درد، فرد می‌تواند فعالیت‌های خود را از سر بگیرد. برای برخی بیماران، استفاده از یک کفی حمایت‌کننده‌ی قوس سفارشی ساخت می‌تواند به برداشتن فشار از روی ناویکولار اضافی و تاندون تیبیال خلفی کمک کند.

برای بیمارانی که به درمان محافظتی پاسخ نداده باشند یا علائم آن‌ها دوباره عود کرده باشد، ممکن است جراحی توصیه شود. طی این جراحی تاندون تیبیال خلفی از روی ناویکولار اضافی برداشته شده و به استخوان ناویکولار اصلی متصل می‌شود.

روی هم رفته، ناویکولار اضافی یک وضعیت نسبتا ناشایع است که به ندرت علامت‌دار می‌شود. اکثر اوقات، درمان غیرجراحی موفق خواهد بود. در تعداد اندکی از موارد، به مداخله‌ی جراحی نیاز است. بیماران معمولا به خوبی هردو نوع درمان محافظتی و جراحی را تحمل می‌کنند. فعالیت‌های ورزشی را می‌توان به محض رفع علائم یا ترمیم محل جراحی از سر گرفت.