درخواست مشاوره رایگان
انگشت کبوتری چیست و با آن چه باید کرد؟
انگشت کبوتری وضعیتی است که انگشتان پا هنگام راه رفتن یا دویدن به سمت داخل چرخانده میشود. در واقع انگشتان بهجای اینکه در موقعیت صحیح خود باشند، به سمت داخل خم میشوند و این چرخش، هنگام راه رفتن مشخص میشود.
عارضه انگشت کبوتری در کودکان بیشتر از بزرگسالان رخ میدهد و تا قبل از رسیدن به مرحله رشد، خود را نشان میدهد.
این مشکل اغلب بدون جراحی برطرف میشود که در این مقاله به آن پرداختهایم.
در ابتدا اجازه دهید در مورد علت و همچنین علائم انگشت کبوتری بپردازیم و سپس در مورد نحوه درمان آن صحبت کنیم.
علت بروز انگشت کبوتری چیست؟
در بعضی از کودکان، انگشت کبوتری در رحم مادر شکل میگیرد. فضای محدود در رحم باعث میشود بعضی از نوزادان در موقعیتی قرار بگیرند که قسمت جلو انگشتانش به جلو بچرخد.
این وضعیت متاتارسوس ادکتوس یا چرخش پنجه پا به داخل نامیده میشود.
متاتاتورس ادکتوس یا metatarsus adductus یک وضعیت و یا ناهنجاری مادرزادی است.
در بعضی از موارد، انگشت کبوتری با رشد و بزرگ شدن استخوانهای پای کودک نوپا بروز میکند.
در این موارد انگشت کبوتری ممکن است بر اثر پیچخوردگی درشتنی یا تیبا ایجاد شود که به آن تورشن تیبا داخلی یا چرخش ساق پاTbial torsion میگویند.
یک کودک سه ساله یا بزرگتر ممکن است به علت چرخش استخوان فمور یا نازکنی، دچار انگشت کبوتری شود.
این وضعیت را تورشن فمورال یا چرخش فمور به داخل میگویند.
البته به این وضعیت آنته ورژن پا (Femoral anteversion) نیز میگویند. دختران در ریسک بالاتری برای این وضعیت یعنی چرخش ران به داخل هستند.
:::پس به طور خلاصه: انگشت کبوتری یا در رحم مادر و یا به علت چرخش ساق پا و یا به دلیل چرخش ران به وجود میآید.:::
علائم انگشت کبوتری چیست؟
چرخش پنجه پا به داخل
در موارد متاتاتورس ادکتوس نشانه و علائم در بدو تولد یا بلافاصله بعد از مدت کوتاهی بروز میکند و قابل مشاهده است.
همچنین یک یا هر دو پای کودک در هنگام خواب به سمت داخل میچرخد. یا ممکن است متوجه شوید که لبه بیرونی پا خمیده است و به شکل هلال درآمده است.
پیچخوردگی ساق پا یا درشتنی
تا زمانی که کودک شروع به راه رفتن نکند، پیچخوردگی ساق پا مشخص نمیشود. در پیچخوردگی درشتنی یا تیبا، موقع رفتن کودک نوپا، متوجه چرخش هر دو پا به سمت داخل میشوید.
پیچخوردگی فمور یا نازکنی
پیچخوردگی فمور ممکن است بعد از سن سه سالگی خود را نشان دهد. اما علائم آشکار آن در سنین ۵ تا ۶ سالگی به طور واضح مشاهده میشود.
در بسیاری از موارد، انگشتان پا و زانوی کودک در هنگام راه رفتن به سمت داخل میچرخند. این چرخش ممکن است حتی در وضعیتهایی که کودک ایستاده باشد نیز قابل مشاهده باشد.
بچهها با تورشن فمور یا چرخش ران به داخل، بهصورت خاصی روی زمین مینشینند و اغلب پاهای خود را به شکلW روی زمین قرار میدهند.
البته وضعیت دیگری وجود دارد که چرخش پا به سمت خارج نامیده میشود. در این وضعیت همان عللی که سبب چرخانده شدن پا به سمت داخل یا تورشن ساق پا و همچنین تورشن ران میشود، سبب چرخش پا به سمت خارج نیز میشوند.
عوامل خطر در این وضعیت چیست؟
در بیشتر موارد، انگشت کبوتری در خانوادههایی که سابقه این وضعیت را داشتهاند رخ میدهد.
پدر و مادر یا پدربزرگ و مادربزرگی که در کودکی انگشت کبوتری را تجربه کرده و به مرور خوب شده است، احتمال درگیر شدن فرزند یا نوهشان به این بیماری بیشتر است.
درواقع ارث و ژنتیک روی بروز این بیماری تأثیرگذار است.
البته انگشت کبوتری ممکن است با هرگونه تغییر در شرایط و یا وضعیت رشد استخوان پا و یا انگشتان پا همراه باشد.
چگونه انگشت کبوتری تشخیص داده میشود؟
انگشت کبوتری پا ممکن است خفیف باشد و یا بسیار قابل توجه بروز کند. ممکن است بهقدری آشکار باشد که راه رفتن و یا ایستادن کودک را تحت تأثیر قرار دهد.
برای تشخیص انگشت کبوتری و علت آن، پزشک معالج باید به نحوه راه رفتن و ایستادن کودک توجه کند.
پزشک همچنین باید انگشتان کودک را به آرامی حرکت دهد تا نحوه خم شدن زانو را مشاهده کند.
با حرکت دادن پا میتوان علائم چرخش یا پیچخوردگی در هیپ یا باسن کودک را مشاهده کرد که برای تشخیص انگشت کبوتری کمککننده میباشد.
البته پزشک گاهی درخواست تصویربرداری از انگشتان و پا میکند. تصاویر حاصل شده از روشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا سیتیاسکن میزان زاویه استخوان را مشخص میکند و میزان تراز بودن استخوان را نشان میدهد. البته نوعی ویدئو رادیوگرافی وجود دارد که به آن فلوروسکوپی میگویند.
در این روش استخوانهای پا و انگشتان کودک در هنگام راه رفتن را نشان میدهد و پزشک بهراحتی میتواند میزان جابهجایی و زاویه استخوانهایی که به داخل میچرخند را مشاهده کند و بهترین تشخیص و درمان را ارائه دهد.
در صورت حاد بودن شرایط ممکن است به یک متخصص ارتوپدی اطفال برای حل مشکل انگشت کبوتری پای کودک نیاز باشد.
چه درمانهایی برای این وضعیت وجود دارد؟
در برخی از موارد خفیف تا متوسط انگشت کبوتری، اغلب تمایل دارند مشکلات را بدون هیچگونه درمانی از خود دور کنند. این بیماری ممکن است تا سالها طول بکشد.
در طول این سالها زاویه درست استخوانها بهدرستی شکل میگیرد و در جای درست خود قرار میگیرند و برای درمان انگشت کبوتری نیاز به کار خاصی نیست.
نوزادان با متاتاتورس ادکتوس ممکن است برای مدت چند هفته به مهاربند یا بریس هایی برای تنظیم انگشت و یا انگشتان نیاز داشته باشند. استفاده از بریس معمولاً برای کودکان ۶ ماهه به بعد انجام میشود. با کمک بریسها میتوان وضعیت درست زاویه انگشتان را قبل از راه افتادن کودک اصلاح کرد. بعضی از پزشکان ممکن است تکنیکهای کششی یا ماساژی را برای رشد صحیح استخوان در جای خود، به کار بگیرند.
در بیشتر مواقع برای درمان انگشت کبوتری در چرخش ساق پا یا چرخش ران به داخل، هیچ بریس یا مهاربند و کفشهای مخصوص نیاز نیست. این مشکلات به آرامی و با گذر زمان حل میشوند. قبلا برای موارد خفیف بریسهای متفاوتی برای استفاده در طول شب وجود دارد و همچنین راهکارهای گستردهای از بریس یا ارتوز تا سایر محصولات دیگر برای انگشت کبوتری توصیه میشد، اما این راهکارها عمدتاً بیتأثیر بودند.
درصورتیکه تا سن ۹ الی ۱۰ سالگی بهبودی حاصل نشد، عمل جراحی برای تنظیم کردن زاویه استخوانها ضرورت مییابد.
عوارض احتمالی انگشت کبوتری چیست؟
انگشت کبوتری سبب بروز عوارض بیماری پیچیدهای نمیشود. اما روی پیادهروی و دویدن تأثیرگذار است. همچنین این عارضه میتواند روی توانایی کودک برای بازی ورزشی، رقص یا دیگر فعالیتها اثر منفی داشته باشد.
اما در بیشتر موارد وضعیت انگشت کبوتری سبب محدودیت نمیشود.
در بعضی از شرایط حاد، یک کودک ممکن است نسبت به این مشکل، به خودآگاهی برسد و نسبت به همسن و سالان خود احساس شرم داشته باشد. بنابراین باید والدین کودکان در مورد این بیماری با کودک صحبت کنند و فرایند درمان یا بهبودی را انجام دهند. همچنین باید به فردی که راهکارهای درمانی برای کنار آمدن با چالشهای احساسی کودکان را ارائه میدهد، مشورت کنند.
مواردی که در مورد انگشت کبوتری باید بدانید
بسیار مهم است که در مورد انگشت کبوتری این نکته را بدانید که در صورت بروز این بیماری قرار نیست همیشه انگشت کودک به این شکل بماند و یا در پیادهروی مشکل داشته باشد. همچنین این بیماری روی رشد و یا سلامت استخوانها تأثیرگذار نیست.
بیشتر کودکان، انگشت کبوتری را در دوران کودکی تجربه کردهاند و با رشد کردن، به سمت طبیعی شدن انگشتان و پاهای سالم، بدون جراحی و هیچ مداخلهای پیش میروند. و اگر جراحی نیاز باشد، با احتمال و درصد بسیار بالایی، جراحی موفقیتآمیز است.
دیدگاه کودکانی که با انگشت کبوتری سروکار دارند، تقریباً همیشه مثبت است.
در بسیاری از کودکان قبل از تثبیت این خاطره که آنها روزی درگیر پا کبوتری بودهاند این مشکل حل میشود.
زمانی که من کودک بودم، مادرم یک رویکرد «ببین و صبر کن» را برای درمان انگشت کبوتری من به کار برد. هرگز به طور کامل این مشکل برای من حل نشد. اما اثرات منفی از آن نیز روی زندگی من وجود نداشت. تغییر دادن پاهایم در هنگام رقصیدن برای من یک چالش بود. اما از سوی دیگر میتوانستم به طور کامل در فعالیتهای ورزشی شرکت کنم. من هیچوقت از اینکه ساختار پاهایم، مشکل پا کبوتری دارد، خجالتزده نیستم. بلکه این مشکل من را منحصربهفرد جلوه میدهد.