درخواست مشاوره رایگان
تورتیکولی ( کج گردنی ) چیست و چگونه درمان می‌شود؟
تورتیکولی یا کج گردنی زمانی رخ می‌دهدکه عضلات گردن بیش از ظرفیت معمول خود چرخیده و سر را به یک سمت خم می‌کنند.
تورتیکولی ممکن است به مرور ایجاد شود. یکی دیگر از دلایل ایجاد آن می‌تواند واکنش به داروهای مصرفی در نتیجه‌ی آسیب به محل باشد.
صاف نگه داشتن سر یا چرخاندن آن به سمت سالم می‌توانند برای فرد مبتلا به کج گردنی سخت و دردناک باشد.
تورتیکولی در نوزادان شایع است و در بیشتر موارد به راحتی درمان می‌شود.
تورتیکولی تشنجی خوش‌خیم در نوزادان (BPTI)است. این عارضه ناهنجاری نادری است که نوزاد چرخش سر به یک سمت را تجربه می‌کند.
علت
در بزرگسالان معمولا چند دلیل متفاوت باعث ایجاد کج گردنی می‌شوند و نمی‌توان علت ایجاد عارضه را منحصرا به یک موضوع نسبت داد.
موارد زیر از دلایل رایج ایجاد تورتیکولی در بزرگسالان هستند:
- اسپاسم عضلانی در اثر آسیب به گردن یا ستون فقرات
- عفونت در سر یا گردن و انقباض عضلات در اثر التهاب ایجاد شده
- آبسه در گلو یا بخش فوقانی ریه
- عفونت در سایر نقاط بدن مانند گوش، سینوس‌ها، فک، دندان‌ها یا جمجمه
دلایل کمتر شایع تورتیکولی یا کج گردنی عبارتند از:
- بافت اسکار
- آرتروز گردنی
- ناهنجاری‌های عروقی
- سوء استفاده‌ی دارویی که باعث از دست رفتن کنترل عضلانی می‌شود
- استفاده از برخی داروهای خاص
- تومور
تورتیکولی در کودکان
تورتیکولی در کودکان و نوزادان معمولا تورتیکولی عضلانی مادرزادی است؛ به این معنی که فرد با این ناهنجاری به دنیا می‌آید.
تورتیکولی عضلانی مادرزادی زمانی رخ می‌دهد که عضله‌ی استرنوکلیدوماستوئید در یک سمت گردن بسیار کوتاه‌تر از سمت دیگر است.
دیگر دلایل ایجاد تورتیکولی در کودکان شامل:
- ضربه حین تولد
- سندرم سر صاف که باعث می‌شود نوزادان حین خوابیدن سرشان را فقط به یک حالت قرار دهند
- بیماری‌های ارثی که باعث ایجاد اختلال در سیستم‌های عضلانی و عصبی می‌شوند
انواع
چندین نوع مختلف از تورتیکولی وجود دارد. این انواع شامل:
تورتیکولی موقت
تورتیکولی موقت معمولا به مدت یک تا دو روز طول می‌کشد. افراد مبتلا به تورتیکولی موقت باید استراحت کنند و گردن خود را تا جای ممکن بی‌حرکت نگه دارند. با این حال معمولا به درمان طبی خاصی برای این افراد نیاز نیست.
تورتیکولی موقت در اثر التهاب غدد لنفاوی پس از عفونت یا سرماخوردگی، یا بعد از تورم مفاصل بین استخوان‌های گردن در اثر ضربه رخ می‌دهد.
تورتیکولی ثابت
توتیکولی ثابت به دلیل وجود یک مشکل زمینه‌ای در ساختار عضلانی یا استخوانی فرد رخ می‌دهد. این نوع تورتیکولی همچنین زمانی که توموری در نخاع وجود داشته باشد و به اعصاب ناحیه فشار وارد کند نیز رخ می‌دهد.
تورتیکولی ثابت در کودکان باعث نامتعادل شدن وضعیت و صاف شدن ظاهر صورت می‌شود. همچنین ممکن است در توانایی استفاده از عضلات صورت کودکان تاخیر ایجاد شود.
تورتیکولی عضلانی
تورتیکولی عضلانی رایج‌ترین شکل تورتیکولی ثابت است. این عارضه زمانی که عضلات یک سمت گردن بسیار کوتاه اند یا زمانی که بافت اسکار مانع حرکت می‌شود رخ می‌دهد.
در دوران بارداری، اگر جنین در وضعیت نامناسبی درون رحم قرار بگیرد یا فضای کافی برایش وجود نداشته باشد احتمال شکل‌گیری تورتیکولی عضلانی وجود دارد.
سندرم کلیپل-فایل
سندرم کلیپل-فایل یک ناهنجاری مادرزادی است. در این ناهنجاری استخوان‌های گردن به خوبی رشد نکرده و گردن در وضعیت چرخیده قرار می‌گیرد.
اگر استخوان‌های گوش افراد مبتلا به کلیپل-فایل نیز درگیر شوند، ممکن است شنوایی فرد نیز دچار اختلال شود.
سرویکال دیستونیا
دیستونیای سرویکال یا گردنی که به آن تورتیکولی اسپاسمی هم گفته می‌شود، یکی از انواع بسیار نادر این عارضه است. دیستونیای سرویکال باعث اسپاسم عضلات گردن می‌شود.
افراد مبتلا به دیستونیای سرویکال، دوره‌های درد و انقباض عضلانی را تجربه می‌کنند که طی آن سر به بغل، جلو یا پشت می‌چرخد.
علائم
علائم کج گردنی از شخصی به شخص دیگر متفاوت‌اند. آشکارترین علامت این وضعیت، چرخش یا خم شدن سر به یک سمت است.
افراد مبتلا به تورتیکولی ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند:
- سفت و دردناک شدن عضلات گردن
- گرفتگی یا حس سوختگی در گردن
- عدم تمایل برای چرخاندن یا خم کردن سر به سمت مقابل
- نگاه بدون کنترل چشم‌ها به سمت بالا
- بیرون زدن ناخودآگاه زبان
- انقباض تشنجی عضلات و حرکات ناگهانی سر و گردن
- کمردرد
- سردرد
در نوزادان علائم تورتیکولی به این صورت است:
- خم شدن سر به یک سمت
- صاف شدن بخشی از سر در پشت گوش از یک سمت
- محدودیت حرکتی در سر و گردن
- نامتقارن شدن مشخصات صورت
- وجود یک توده‌ی نرم و کوچک در گردن
- مشکلات عضلانی-اسکلتی مانند دیسپلازی هیپ
در مواردی از تورتیکولی که پس از تولد ایجاد می‌شوند، نوزاد معمولا خسته و حساس است و طی دوره‌های خم شدن سر استفراغ می‌کند.
تشخیص
پزشک با معاینه‌ی فیزیکی و پرسیدن سوالاتی درمورد تاریخچه‌ی خانوادگی، کج گردنی را تشخیص می‌دهد. او همچنین ممکن است درمورد داروهایی که فرد مصرف می‌کند نیز سوال بپرسد.
برای تشخیص اینکه تورتیکولی در اثر مشکلات استخوانی هست یا خیر، ممکن است رادیوگرافی تجویز شود.
اگر آرتروز گردن دلیل ایجاد تورتیکولی باشد، به سی‌تی اسکن نیاز است.
در برخی موارد، چیزی که تورتیکولی به نظر می‌رسد، ممکن است یک مشکل جدی‌تر باشد.
اگر هر یک از موارد زیر در فرد دیده شد، باید به دنبال مراقبت پزشکی فوری باشد:
- اسپاسم عضلانی در گردن پس از آسیب
- دشواری در بلع
- دشواری در تنفس
- مشکلات مربوط به راه رفتن
- اختلال تکلم
- ضعف یا کرخی در دست‌ها و پاها
- بی‌اختیاری در دفع
- تورم در دهان و زبان
- تب
- تورم غدد
- سردرد
گزینه‌های درمانی
درمان تورتیکولی به نوع و علت عارضه بستگی دارد.
در برخی موارد فقط با استراحت و بی‌حرکت کردن گردن، تورتیکولی از بین می‌رود.
درمان تورتیکولی شامل موارد زیر است:
- کیسه یخ
- دارو
- ارتوزهای گردنی برای بی‌حرکت کردن گردن
- فیزیوتراپی
- ماساژتراپی
- تمرینات کششی
- جراحی
در مواردی که تورتیکولی در اثر اسپاسم یا عوارض جانبی داروهای دیگر ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده‌ی عضلانی یا ضد التهاب تجویز کند.
در اسپاسم مزمن عضلات گردن و اسپاسم سرویکال، با تزریق بوتاکس از انقباضات عضلانی جلوگیری می‌شود. بوتاکس همچنین ممکن است از پیشروی عارضه جلوگیری کند.
اگر دیگر درمان‌ها موفق نشوند می‌توان از گزینه‌ی جراحی استفاده کرد. طی جراحی برخی اعصاب و عضلات برای جلوگیری از انقباض قطع می‌شوند.
حدود ۱۰ درصد کودکان مبتلا به تورتیکولی، به جراحی طویل‌سازی عضله‌ی استرنوکلیدوماستوئید نیاز پیدا خواهند کرد. این جراحی معمولا در سن پیش‌دبستانی انجام می‌شود.
تحریک مغزی یک گزینه‌ی درمانی نادر است که به فرستادن یک سیم به بخشی از مغز که کنترل حرکات را بر عهده دارد و قطع سیگنال‌های مغز انجام می‌شود. تحریک مغزی در درمان دیستونیای مغزی موثر است.
افراد مبتلا به تورتیکولی می‌توانند از چند روش درمان خانگی برای مدیریت علائم و کاهش درد و ناراحتی کمک بگیرند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
- دراز کشیدن و استراحت زیاد. علائم تورتیکولی ممکن است طی دراز کشیدن رفع شوند پس استراحت کافی و دراز کشیدن می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی‌های فرد کمک کند.
- استفاده از کیسه‌ی آب گرم یا کیسه‌ی یخ. این کارها به کاهش درد و شل کردن عضلات سفت شده کمک می‌کنند.
- لمس سمت مقابل صورت، چانه یا گردن. انجام این کارها با توقف موقت اسپاسم کمک می‌کند.
- کاهش استرس. استرس باعث انقباض عضلات شده و ممکن است علائم تورتیکولی را تشدید کند. آگاه بودن به موارد تحریک کننده‌ی استرس و استفاده از روش‌های کاهش استرس مکن است به مدیریت علائم تورتیکولی کمک کند.
- تمرینات کششی. این تمرینات معمولا به صورت حرکت دادن تدریجی سر به سمت مقابل هستند. تلاش بر این است که هربار میزان این حرکت بیشتر باشد.
بهتر است قبل انجام هرنوع تمرین کششی، با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
