درخواست مشاوره رایگان
دررفتگی مفصل آرنج
وقتی سطوح مفصلی آرنج از هم جدا می‌شوند، اصطلاحا می‌گوییم مفصل دررفته است. دررفتگی آرنج ممکن است کامل یا جزئی باشد و معمولا پس از ضربه، مانند زمین خوردن یا تصادف اتفاق می‌افتد. در دررفتگی کامل، سطوح مفصلی کاملا از هم جدا می‌شوند. در دررفتگی جزئی، تنها بخشی از سطوح مفصلی از هم جدا خواهند ماند. به دررفتگی‌های جزئی، نیمه دررفتگی نیز می‌گویند.
آناتومی
سه استخوان به هم متصل می‌شوند تا مفصل آرنج را تشکیل دهند. استخوان هومروس، استخوانی است که در بازو قرار دارد. دو استخوان در ساعد (رادیوس و اولنا)، بخش پایینی مفصل آرنج را می‌سازند. هرکدام از این استخوان‌ها، شکل کاملا ویژه‌ی خود را دارد.
رباط‌های متصل به استخوان، مفصل و استخوان‌های آرنج را در راستای مناسب خود نگه می‌دارند. مفصل آرنج، هم یک مفصل لولایی و هم یک مفصل گوی و کاسه‌ای است. با انقباض و انبساط عضلات، دو حرکت منحصر به فرد در آرنج رخ می‌دهد:
- خم‌شدن از طریق یک مفصل لولایی رخ می‌دهد که آرنج را خم و راست می‌کند. به این حرکات، فلکشن (خم شدن) و اکستنشن (صاف شدن) می‌گویند.
- چرخش آرنج از طریق مفصل گوی و کاسه اتفاق می‌افتد که اجازه می‌دهد کف دست به سمت بالا و پایین بچرخد. این حرکات، سوپینیشن (کف دست به سمت بالا) و پرونیشن (کف دست به سمت پایین) نام دارند.
آسیب‌ها و دررفتگی‌های آرنج می‌توانند روی هرکدام از این حرکات اثر بگذارند.
علت دررفتگی مفصل آرنج
دررفتگی آرنج اتفاق شایعی نیست. این دررفتگی‌ها معمولا زمانی رخ می‌دهند که فرد حین زمین خوردن، دستش را تکیه‌گاه می‌کند. وقتی دست به زمین می‌خورد، نیرویی به آرنج وارد می‌شود. معمولا یک حرکت چرخشی در این نیرو وجود دارد. این نیرو می‌تواند آرنج را در کاسه‌ی مفصلی خود چرخانده و به بیرون براند. دررفتگی‌های آرنج در تصادفات رانندگی نیز رخ می‌دهند. وقتی فرد دستش را در مقابل خود تکیه‌گاه می‌کند، آرنج در وضعیت دررفتگی قرار می‌گیرد.
مفصل آرنج به دلیل اثرات ترکیبی عواملی چون شکل سطوح مفصلی، رباط‌ها و عضلات، مفصلی باثبات است. وقتی آرنج دچار دررفتگی می‌شود، یکی یا تمام این عوامل ممکن است به درجات مختلف آسیب ببینند.
در دررفتگی ساده، ساختارهای استخوانی هیچ آسیبی نمی‌بینند.
در دررفتگی پیچیده ممکن است آسیب‌های شدید استخوانی و رباطی مشاهده شود.
در بیشتر دررفتگی‌های شدید، عروق خونی و اعصابی که از آرنج می‌گذرند نیز ممکن است دچار آسیب شوند. اگر این اتفاق رخ دهد، خطر از دست رفتن کل اندام وجود دارد.
برخی افراد از بدو تولد رباط‌هایشان شل‌تر است. ریسک دررفتگی آرنج در این افراد بیشتر است. برخی تفاوت‌ها در شکل استخوان‌های مفصل آرنج نیز افراد را مستعد دررفتگی این مفصل می‌کنند.
علائم دررفتگی مفصل آرنج
دررفتگی کامل مفصل آرنج بسیار دردناک و واضح است. کل اندام تغییر شکل داده و ممکن است چرخش‌های عجیبی در آرنج مشاهده شود.
تشخیص دررفتگی جزئی یا نیمه‌دررفتگی آرنج دشوارتر است. این وضعیت معمولا پس از تصادفات رخ می‌دهد. از آنجایی که مفصل کاملا درنرفته است ممکن است استخوان‌ها خودبخود به جای خود بازگردند و مفصل نرمال به نظر برسد. حرکت مفصل نیز نسبتا طبیعی است ولی ممکن است همراه با درد باشد. در صورت کشش بیش از حد یا پارگی رباط‌ها ممکن است در سمت داخل و خارج مفصل کبودی مشاهده شود. اگر رباط‌ها هرگز ترمیم نشوند، نیمه‌دررفتگی‌های مفصل آرنج بطور مکرر رخ خواهند داد.
معاینه‌ی پزشک
طی معاینه‌ی فیزیکی، پزشک به دنبال علائمی چون حساسیت به لمس، تورم، و بدشکلی می‌گردد. او ممکن است پوست و جریان خون را نیز بررسی کند. نبض مچ نیز چک می‌شود. اگر حین دررفتگی شریان نیز آسیب دیده باشد ممکن است دست فرد سرد شده و ظاهری سفید یا بنفش پیدا کند. این علائم به دلیل نرسیدن خون گرم به دست ایجاد می‌شوند.
در معاینه، بررسی تغذیه‌ی عصبی دست نیز اهمیت دارد. اگر حین دررفتگی آسیب عصبی نیز رخ داده باشد تمام دست یا بخشی از آن بی‌حس شده و توانایی حرکت نخواهد داشت.
برای تعیین آسیب‌های استخوانی به تصاویر X-ray نیاز است. تصاویر X-ray به تعیین جهت دررفتگی نیز کمک می‌کنند.
تصاویر X-ray بهترین روش برای تایید دررفتگی آرنج هستند. اگر جزئیات استخوان در تصویر X-ray به خوبی دیده نشوند، می‌توان از سی‌تی اسکن استفاده کرد. در موارد نادر که به ارزیابی رباط‌ها نیاز باشد از MRI استفاده می‌شود.
درمان دررفتگی مفصل آرنج
دررفتگی آرنج بایستی در دسته‌ی آسیب‌های اورژانسی قرار گیرد. هدف درمان فوری آرنج دررفته، بازگرداندن آن به راستای نرمالش است. هدف درازمدت درمان، بازیابی عملکرد کل اندام خواهد بود.
درمان غیرجراحی
معمولا راستای نرمال آرنج در بخش اورژانس بیمارستان بازگردانده می‌شود. قبل از انجام این کار به بیمار مسکن داده می‌شود. به عمل بازگردانی راستای نرمال، مانور جااندازی گفته می‌شود. این مانور باید با ملایمت و به آهستگی انجام شود.
دررفتگی‌های ساده‌ی آرنج با قرار دادن مفصل درون یک ارتوز بی‌حرکت کننده یا آویز گردنی به مدت ۳ هفته، و پس از آن انجام تمرین‌های ملایم حرکتی درمان می‌شوند. اگر آرنج برای زمان زیادی بی‌حرکت شده باشد، توانایی حرکت دادن کامل مفصل مختل می‌شود. در این دوره‌ی ریکاوری، فیزیوتراپی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بعضی افراد حتی پس از فیزیوتراپی نیز نمی‌توانند آرنج خود را کاملا باز کنند. خوشبختانه، آرنج حتی بدون دامنه‌ی حرکتی کامل نیز به خوبی کار می‌کند. وقتی دامنه‌ی حرکتی مفصل کاملا بهبود پیدا کرد، پزشک یا فیزیوتراپیست تمرینات تقویت عضلانی را تجویز می‌کنند. پس از ریکاوری کامل مفصل، جهت اطمینان از ماندن استخوان‌های مفصل در راستای مناسب، تصاویر X-ray به صورت دوره‌ای گرفته می‌شوند.
درمان جراحی
در دررفتگی‌های پیچیده‌ی آرنج، ممکن است جهت بازگردانی راستای صحیح استخوان‌ها و ترمیم رباط‌ها به جراحی نیاز باشد. راستادهی به آرنجی با دررفتگی پیچیده و نگه‌داشتن استخوان‌ها در محل خود می‌تواند کار دشواری باشد.
پس از جراحی معمولا از مفصل با نوعی مفصل لولایی بیرونی محافظت می‌شود. این وسیله از دررفتگی دوباره‌ی آرنج جلوگیری می‌کند. اگر همراه با دررفتگی آسیب عروقی و عصبی نیز رخ داده باشد، به یک جراحی دیگر جهت ترمیم این ساختارها نیاز خواهد بود.
