درخواست مشاوره رایگان
هرآنچه لازم است در مورد دیابت و قطع عضو بدانید
افراد مبتلا به دیابت در معرض آسیب عروقی و مشکلات جریان خون قرار دارند. در بعضی موارد این وضعیت ممکن است به قطع پا یا بخش بیشتری از اندام تحتانی منجر شود. با این حال، معمولا با درمان موثر می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد.
کاهش جریان خون در پا در این بیماری به این معنی است که افراد مبتلا به دیابت بیشتر از بقیه در معرض خطر ایجاد زخم در این ناحیه از بدن هستند. اگر فردی نوروپاتی داشته باشد و حس پای خود را از دست بدهد معمولا تا زمانی که زخم‌های پایش شدید نشده باشند متوجه آن‌ها نخواهد شد.
به دلیل وجود مشکلات مربوط به گردش خون، مخصوصا بیماری‌های عروق محیطی، این زخمها ممکن است بهبود نیابند و به عفونت، از بین رفتن بافت، و احتمالا از دست رفتن اندام منجر شوند.
اگرچه افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض قطع عضو هستند، با پوشیدن کفش مناسب و مراقبت از پاها می‌توان از قطع عضوهای وابسته به دیابت تا حد زیادی جلوگیری کرد.
این اتفاق چقدر شایع است؟
دیابت، یکی از شایع‌ترین دلایل از دست دادن اندام تحتانی است. بر اساس آمار انجمن دیابت آمریکا، هر ۳۰ ثانیه یک نفر در سراسر جهان به دلیل این بیماری پای خود را از دست می‌دهد.
طبق یافته‌های مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، زخم‌های پا در ۴ تا ۱۰ درصد افراد مبتلا به دیابت دیده می‌شوند. دورنمای این زخمها بدین شکل است:
- ۶۰ تا ۸۰ درصد زخمها التیام می‌یابند
- ۱۰ تا ۱۵ درصد آن‌ها فعال باقی می‌مانند
- ۵ تا ۲۴ درصد این زخمها به فاصله‌ی ۶ الی ۱۸ ماه از ارزیابی اولیه، به قطع عضو منجر می‌شوند
چه زمانی قطع عضو ضروری است؟
هر فرد مبتلا به دیابتی به قطع عضو نیاز ندارد. اگر فردی به این جراحی نیاز پیدا کند احتمالا به دلیل یک زخم التیام نیافته در پا یا پایین ساق است.
بیشتر قطع عضو‌ها تدریجی اند. به این معنی که پزشک ابتدا کمترین میزان بافت لازم را برمی‌دارد. اگر زخم جراحی نیاز التیام نیافته یا جریان خون به اندام بهبود نیابد، در جراحی‌های بعدی میزان بیشتری از بافت برداشته می‌شود.
علائم هشداردهنده
افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند باید توجه مضاعفی به پاهای خود داشته باشند زیرا همواره در معرض خطر زخم‌های غیرقابل التیام و قطع عضو قرار دارند.
در صورت مشاهده‌ی علائم هشداردهنده‌ی زیر، باید به پزشک مراجعه شود:
- تورم در پا
- تاول
- فرورفتن ناخن در گوشت
- زگیل‌های کف پایی
- زخم‌های باز
- پای ورزشکاران
- زخمی که بیشتر از یک هفته باقی مانده است
- درد
- خونریزی فعال
- قرمزی
- گرما در یک ناحیه از پا
- زخم عمیقی که استخوان زیر آن قابل مشاهده است
- از بین رفتن رنگ پوست
- زخمی با بوی بد
- زخم‌هایی بزرگتر از سه چهارم اینچ
- زخمی که خیلی زود شروع به التیام نکند
در صورت وجود هریک از علائم زیر باید به پزشک مراجعه شود.
گزینه‌های درمانی به شدت علائم و دلیل زمینه‌ای ایجاد مشکل بستگی دارند.
فرد باید به طور منظم پای خود را بررسی کند تا مشکلات بالقوه به محض ایجاد شناسایی شوند. پزشک نیز باید پیش از شدت یافتن وضعیت، آن را درمان کند.
ریسک فاکتورها و چگونگی پیشگیری از قطع عضو
کارهای متعددی هستند که فرد می‌تواند برای جلوگیری از قطع عضو انجام دهد. دو موردی که باید به آن‌ها توجه ویژه شود، مراقبت از قند خون و نگهداری از پا هستند.
مراقبت از قند خون
فاکتورهای زیادی از جمله موارد زیر، می‌توانند به مدیریت سطح قندخون کمک کنند:
- کاهش استرس
- پیروی از برنامه‌ی غذایی متعادلی که توسط کارشناس تغذیه طراحی شده است
- ورزش منظم
- مصرف دارو و انسولین طبق توصیه‌ی پزشک
- عمل به یک برنامه‌ی میان‌وعده‌ی ثابت و پایدار
- محدود کردن غذاها و نوشیدنی‌های قندی
- حفظ وزن و فشار خون در یک محدوده‌ی ثابت
- چک کردن سطح قندخون به طور منظم
مراقبت از پا
یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه، مراقبت از پا است که می‌توان با موارد زیر، آن را انجام داد:
- معاینه‌ی منظم پا از نظر وجود بریدگی، خون‌مردگی یا تاول
- ماساژ منظم انگشتان برای تحریک جریان خون
- معاینه‌ی نقاط غیرقابل دید پا توسط فردی دیگر
- پوشیدن جوراب خشک
- شستشوی روزانه‌ی پاها
- اطمینان یافتن از وجود حس در پاها
- ترک سیگار
- کوتاه کردن ناخن‌ها به طور مرتب
- خودداری از برداشتن پینه‌های پا در خانه
- خودداری از پا برهنه راه رفتن
- پوشیدن کفش‌های اندازه ی پا
- معاینات منظم پا
علاوه‌بر دیابت، ریسک فاکتورهای دیگری نیز می‌توانند احتمال نیاز به قطع عضو را افزایش دهند. این ریسک فاکتورها شامل:
- سیگار کشیدن
- ناهنجاری‌های پا
- سطح بالای قند خون
- سطح بالای فشار خون
- سابقه‌ی قطع عضو
- جریان خون ضعیف به اندام‌ها
- پینه یا میخچه
- آسیب عصبی در پا
- سابقه‌ی ایجاد زخم در پا
- نقص بینایی و دیگر مشکلات چشمی
- بیماری‌های کلیوی
- دورنمای دیابت و قطع عضو
دورنمای دیابت و قطع عضو
خطر قطع عضو، برای افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند بیشتر است. زخم‌هایی که ترمیم نمی‌شوند، رایج‌ترین دلیل قطع عضو در این افراد هستند.
فاکتورهای دیگری مانند قند خون بالا و استعمال دخانیات نیز می‌توانند باعث ایجاد مشکلات مربوط به پا، از جمله قطع عضو شوند.
افراد با انجام اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند مراقبت از پا، کنترل قند خون و درمان فوری مشکلات ایجاد شده، می‌توانند خطر قطع عضو را کاهش دهند.
رژیم متعادل، ورزش منظم و حفظ وزن در محدوده‌ی سالم نیز به پیشگیری از این خطر کمک می‌کند.
