درخواست مشاوره رایگان
زود بسته شدن جمجمه نوزاد
یکی از مشکلاتی که ممکن است برای نوزادان در سال‌های اولیه‌ی تولد رخ دهد، زود بسته شدن جمجمه نوزاد در نقاط و درزهای مختلف سر از جمله درز پیشانی نوزاد است. درزها خطوطی هستند که در آن استخوان‌های جمجمه به هم متصل می‌شوند. این درزها در ابتدای تولد باز و منعطف هستند و به مرور سخت و استخوانی می‌شوند. در زمان باز بودن درزها، مغز امکان رشد طبیعی و درست را دارد. اما در برخی نوزادان به دلایلی درزها زودتر از موعد بسته می‌شوند یا در واقع استخوان‌ها به هم متصل می‌شوند. این عارضه به بدشکل شدن جمجمه منجر شده و به کرانیوسینوستوز یا زود بسته شدن جمجمه نوزاد شناخته می‌شود. در این مطلب در مورد این عارضه به تفصیل صحبت خواهیم کرد.
علت زود بسته شدن جمجمه نوزاد چیست؟
به طور کلی این عارضه بیشتر به دلایل نامشخص و به طور تصادفی رخ می‌دهد. اما می‌تواند به صورت ژنتیکی و از طریق انتقال ژن‌های خاصی هم ایجاد شود. بسیاری از متخصصان و جراحان مغز و اعصاب دلایلی را برای این عارضه شناسایی کرده‌اند که از شایع‌ترین آن می‌توان به اختلالات ژنتیکی، کمبود اسید فولیک، مصرف داروهای خاص در دوران جنینی توسط مادر و غیره اشاره کرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با قوزبند طبی کلیک کنید.
درزهای جمجمه نوزاد
درزهای جمجمه نوزادان در واقع نقاط نرمی هستند که در بین استخوان‌های جمجمه یعنی استخوان ناحیه جلویی سر یا درز پیشانی نوزاد، استخوان پس سری، دو استخوان در ناحیه آهیانه و دو استخوان در ناحیه گیجگاهی قرار دارند. در واقع جمجمه همه افراد، در زمان تولد از صفحات نرم و استخوانی و درزهای جمجمه باز تشکیل شده است تا امکان عبور از کانال زایمان و رشد مغز فراهم شود.
این درزها به مرور و با رشد کامل مغز تا هجده ماهگی نوزاد سفت و بسته می‌شوند. اما در برخی مواقع به دلیل برهم خوردن الگوی رشد جمجمه، درزهای جمجمه زودتر از زمان درست به هم متصل می‌شود و رشد مغز را با اختلال مواجه می‌سازد. در این صورت نوزاد به عارضه‌ی کرانیوسینوزیس یا زود بسته شدن جمجمه نوزاد مواجه می‌گردد.
زمان بسته شدن ملاج نوزاد
همان‌طور که گفتیم، زمان بسته شدن درزها تا ۱۸ ماهگی است. در حالت معمول از ۲ تا ۴ ماهگی قسمت پشت ملاج بسته می‌شود. ولی قسمت جلویی ملاج ممکن است تا سن دو سالگی هم باز بماند تا فضای لازم برای رشد مغز فراهم باشد. البته این قسمت از ملاج نوزاد هم باید تا ۱۹ ماهگی بسته شده باشد.
عوارض زود بسته شدن جمجمه نوزاد
عوارض کرانیوسینوستوز به محل و میزان بسته شدن درزها بستگی دارد. در صورتی که تعداد درزهای بسته شده کم باشد، مغز به رشد خود در قسمت‌هایی که درزها بسته نشده ادامه می‌دهد و نوزاد به بدشکلی جمجمه مبتلا می‌گردد. اما در صورت بسته شدن تعداد زیادی از درزها و عدم تشخیص و اقدام برای درمان به موقع، علاوه بر بدشکلی جمجمه احتمال بروز عوارض جبران ناپذیری مانند عقب ماندگی‌های ذهنی، افزایش فشار درون جمجمه، مشکلات بینایی و غیره وجود دارد.
تشخیص بسته شدن زود جمجمه
تشخیص اولیه مشکل زود بسته شدن جمجمه نوزاد یا درز پیشانی نوزاد باید توسط والدین و اطرافیان نوزاد انجام شود. والدین می‌توانند در صورت مشکوک بودن به پزشک عمومی مراجعه کنند و سپس در صورت تشخیص مشکل توسط پزشک عمومی به منظور تشخیص دقیق و تعیین علت به جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند. جراح متخصص ضمن بررسی علائم و ارزیابی سابقه نوزاد جهت تشخیص دقیق، از روش تصویربرداری سی تی اسکن یا دستگاه‌های اشعه ایکس برای بررسی افزایش فشار درون جمجمه و آسیب‌های مغزی استفاده می‌کند.
درمان زود بسته شدن جمجمه نوزاد
درمان زود بسته شدن جمجمه نوزاد یا کرانیوسینوستوز با توجه به شدت عارضه و سن نوزاد توسط پزشک متخصص مشخص می‌شود. این مشکل در صورت خفیف بودن با گذشت زمان و با افزایش سن تا حد زیادی درمان می‌شود. اما در صورت شدید و پیشرفته بودن، درمان این مشکل به عمل جراحی کرانیوسینوستوز نیاز دارد. سن مناسب برای انجام این عمل جراحی، از ۳ ماهگی تا یک سالگی نوزاد است. تاخیر در انجام آن ممکن است به بروز عوارضی مانند عقب ماندگی در نوزاد منجر شود که البته نیاز به تشخیص جراح مغز و اعصاب دارد.
عارضه بسته شدن زودهنگام ملاج نوزاد چه انواعی دارد؟
مشکل کرانیوسینوستوز یا زود بسته شدن جمجمه نوزاد در چند نوع وجود دارد که شامل موارد زیر است.
– کرانیوسینوستوز تک درزی یا اولیه که همان‌طور که از نامش پیداست در این مشکل تنها یک درز بسته می‌شود. خود این نوع عارضه شامل چهار گروه است که عبارتند از:
- ساژیتال: رشد سر به صورت باریک و دراز یا قایقی (اسکافوسفالی)
- کرونال: صاف شدن پیشانی در سمت درگیر (پلاژیوسفالی)
- لامبدوئید: صاف شدن پشت سر و گوش‌ها (پلاژیوسفالی خلافی)
- متوپیک: پهن شدن پیشانی و پشت سر به شکل سه‌گوش (تریگونوسفالی)
– کرانیوسینوستوز دو درزی که در آن بیش از یک درز بسته می‌شود و انواع آن عبارتند از:
- بایو کرونال: پهن شدن بیش از حد سر (براکی‌سفالی)
- بایو لامبدوئید: پهن شدن بیش از حد سر (براکی‌سفالی قدامی)
- ساژیتال همراه متوپیک: باریک و دراز شدن سر به شکل قایق (اسکافوسفالی)
– کرانیوسینوستوز چند درزی پیچیده: در این نوع از زود بسته شدن جمجمه نوزاد، چندین درز بسته می‌شود که شامل انواع زیر است.
- بایو کرونال، ساژیتال، متوپیک: رشد سر به صورت کوتاه و پهن و یا در قسمت بالایی به شکل پیکانی (توربراکی‌سفالی)
- چند درزی: رشد جمجمه کودک به شکل برگ شبدر
– کرانیوسینوستوز ثانویه که شامل اختلالات پرکاری تیروئید و راشتیسم است.
– کرانیوسینوستوز سندرومی که شامل سین‌استوزکرانیال و سایر نا به هنجاری‌ها مانند سندرم آپرت، سندرم کارپنتر است.
– کرانیوسینوستوز ساژیتال (اسکافوسفالی) که بیشتر از سایر انواع شایع است و با رشد قایقی جمجمه همراه است. ساژیتال در واقع درزهایی جلویی است که زودتر از زمان درست بسته شده و در آن یک برآمدگی نیز در امتداد محل بسته شدن درز ایجاد می‌شود.
– کرانیوسینوستوز کرونال یکطرفه که ویژگی آن چشمان بادامی و پیشانی صاف است.
– کرانیوسینوستوز لامبدوئید که ویژگی آن صاف شدن پشت جمجمه و کشیده شدن گوش به سمت عقب است.
– کرانیوسینوستوز متوپیک که نسبتا نادر است و با برآمدگی استخوانی مثلثی در وسط خط پیشانی، باریک شدن پیشانی و نزدیک بودن چشمان شناخته می‌شود.
درمان بسته بودن درز جمجمه نوزاد
درمان بسته بودن درز جمجمه یا درز پیشانی نوزاد نوعی عمل جراحی با نام کرانیوسینوستوز است. این نوع جراحی مغز هم به منظور زیبایی و هم به منظور فراهم‌سازی فضای کافی به منظور رشد مغز کاربرد دارد. برای جلوگیری از عوارض این عمل جراحی لازم است جراح مغز و اعصاب از روش جراحی کم تهاجمی و استفاده از آندوسکوپ به باز کردن درزها اقدام کند.
در واقع روش جراحی آندوسکوپی کرانیوسینوستوز خطرات و عوارض کمتری در مقایسه با جراحی باز کرانیوسینستوز دارد. به دلیل این‌که عمل از طریق دستگاه آندوسکوپ و بدون ایجاد شکاف در جمجمه انجام می‌شود. هم‌چنین این نوع عمل جراحی در مدت زمان چهل و پنج دقیقه انجام می‌شود که در مقایسه با زمان چند ساعت برای جراحی باز بسیار کم است.
با توجه به این‌که یکی از علل عارضه‌ی زود بسته شدن جمجمه نوزاد وجود سندروم‌های ژنتیکی و الگوهای ارثی است، احتمال انتقال آن به نسل بعد وجود دارد. به همین دلیل معاینه دقیق نوزاد و هم‌چنین اعضای خانواده به منظور یافتن سندروم‌های عامل (اختلال ژنتیکی ارثی) زود بسته شدن جمجمه نوزاد شامل مشکلات و نقص‌های دست یا پا، مشکلات چشم یا گوش و یا عارضه‌های قلبی حتما باید توسط پزشک متخصص انجام گیرد تا از بروز مشکلات و اختلالات احتمالی دیگر در آینده جلوگیری به عمل آید.
