سندرم تونل کارپال چیست؟

زمان مطالعه: ۴ دقیقه

سندرم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome به اختصار CTS) وضعیت رایجی است که باعث ایجاد حس درد، بی‌حسی و گزگز در دست و بازو می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یکی از اعصاب اصلی دست (عصب مدین) هنگام گذر از مچ دست تحت فشار قرار می‌گیرد.

این سندرم در اکثر موارد با گذشت زمان بدتر می‌شود؛ بنابراین تشخیص و درمان زودهنگام این عارضه از اهمیت بالایی برخوردار است.  اگر این وضعیت در مراحل ابتدایی آن تشخیص داده شود، تنها با استفاده از یک اسپلینت ساده (ارتوز دست) می‌توان علائم آن را از بین برد. با این حال اگر فشار روی عصب همچنان ادامه یابد، باعث آسیب عصبی جدی و بدتر شدن شرایط بیمار می‌شود.

شرح سندرم تونل کارپال

این سندم زمانی رخ می‌دهد که تونل کارپال – مسیر عبور اعصاب و عروق و تاندون‌ها از مچ دست – به دلایل مختلف تنگ و باریک شده و روی اعصاب فشار وارد کند. این تنگی غالبا به دلیل تورم بافت‌های درون تونل در اثر فعالیت بیش از حد مچ اتفاق می‌افتد. این فشار غیرطبیعی روی عصب به ایجاد کرختی، درد، گزگز و ضعف دست منجر می‌شود.

علت

در بیشتر موارد، این سندم چند علت همزمان دارد.

مطالعات نشان داده‌اند که زنان و افراد مسن بیشتر از سایر گروه‌ها در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.

علت‌های این سندرم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• وراثت: این مورد فاکتور مهمی است. ممکن است به دلیل تفاوت‌های ارثی، تونل کارپال بعضی افراد از حالت نرمال کوچک‌تر باشد که این احتمال ابتلا به سندرم را بالا می‌برد.
• استفاده‌ی مکرر از دست: انجام حرکات و فعالیت‌های تکراری با دست و مچ در دراز مدت باعث التهاب تاندون‌های درون تونل کارپال و اعمال فشار روی عصب می‌شود.
• وضعیت دست و مچ: انجام فعالیت‌هایی که به خم شدن طولانی مدت دست و مچ به جلو یا عقب نیاز دارند می‌تواند باعث افزایش فشار روی عصب شود.
• حاملگی: تغییرات هورمونی طی حاملگی می‌توانند باعث التهاب تاندون‌ها و افزایش فشار روی عصب شوند.
• وضعیت سلامتی فرد: دیابت، آرتریت روماتوئید و عدم تعادل هورمونی غده‌ی تیروئید بستر لازم برای ابتلا به سندرم تونل کارپال را فراهم می‌کنند.

علائم سندرم تونل کارپال

این سندرم ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

• کرختی، گزگز، حس سوختگی و درد – بیشتر در انگشتان شست، اشاره، وسط و حلقه
• حس شوک مانند گهگاهی که در انگشتان شست، اشاره، وسط و حلقه منتشر می‌شود.
• حس درد یا گزگز به سمت بالا در ساعد و شانه
• ضعف عضلات دست – حرکات ظریفی مانند بستن دکمه‌های لباس سخت می‌شود.
• انداختن وسایل به دلیل ضعف، کرختی، یا از دست رفتن حس عمقی (آگاهی از محل دست در فضا)

در اکثر موارد علائم این سندرم به تدریج و بدون آسیب قبلی ایجاد می‌شوند. در ابتدا علائم بیمار می‌آیند و می‌روند ولی با بدتر شدن شرایط علائم ثابت‌تر خواهند شد.

معمولا علائم هنگام شب بیشتر حس می‌شوند. در خواب معمولا مچ در وضعیت خمیده قرار دارد. این وضعیت ممکن است با تشدید علائم باعث بیدار شدن فرد شود. در طول روز معمولا طی فعالیت‌هایی که به خم شدن طولانی مدت مچ دست نیاز دارند – مانند استفاده از گوشی، رانندگی، کتاب خواندن – علائم شدیدتر می‌شوند.

بیشتر بیماران متوجه می‌شوند می‌توانند با تکان دادن دست خود این علائم را اندکی کمتر کنند.

معاینه‌ی پزشکی

پزشک حین معاینه‌ی فیزیکی از وضعیت سلامتی، سابقه‌ی پزشکی، و علائم شما سوال می‌پرسد.

پزشک ممکن است دست و مچ شما را به آرامی معاینه کند. طی این تست‌ها پزشک شما:

• روی عصب مدیان (در مچ) فشار وارد می‌کند. اگر این فشار باعث ایجاد کرختی یا گزگز شود نشان از وجود سندرم تونل کارپال است. (علامت تینل)
• مچ شما را خم کرده و نگه می‌دارد تا ایجاد کرختی و گزگز در دستتان را امتحان کند.
• از شما می‌خواهد چشمانتان را ببندید و با ابزار مخصوص نوک انگشتانتان را به آرامی لمس می‌کند تا میزان حساسیت این نقاط را تست کند.
• وجود یا عدم وجود ضعف در عضلات اطراف انگشت شست شما را بررسی می‌کند. در موارد شدید این عضلات بسیار ضعیف و کوچک می‌شوند.

انواع درمان سندرم تونل کارپال

در صورت عدم درمان مناسب، سندرم تونل کارپال به مرور رو به بدتر شدن خواهد رفت. به همین دلیل معاینه و تشخیص زودهنگام بسیار مهم است. در مراحل اولیه می‌توان پیشرفت بیماری را متوقف یا روند آن را کند کرد.

درمان غیرجراحی:

اگر سندرم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان علائم آن را بدون عمل جراحی رفع کرد. اگر تشخیص قطعی نباشد یا علائم خیلی خفیف باشند، پزشک ابتدا درمان غیرجراحی را توصیه خواهد کرد.

این درمان‌ها شامل:

• درمان ارتوزی (بریس یا اسپلینت): استفاده‌ی شبانه از بریس از خم شدن مچ در خواب جلوگیری می‌کند. صاف نگه داشتن مچ توسط بریس، باعث کاهش فشار روی عصب در تونل کارپال می‌گردد. اگر علائم بیمار شدید اند یا در طول روز فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهد، بهتر است بریس را در طول روز هم بپوشد.

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
• تغییر در فعالیت‌ها: علائم این سندرم معمولا زمانی که مچ دست طولانی مدت در وضعیت خم شده قرار گرفته باشد ظهور می‌کنند. اگر شغل یا فعالیت‌های اوقات فراغت شما باعث تشدید علائم گزگز یا بی حسی دست می‌شود، تغییر یا اصلاح این فعالیت‌ها می‌تواند بیماری را متوقف کرده یا پیشرفت آن را کندتر کند.
• تمرینات لغزش عصب: این تمرینات کمک می‌کنند تا عصب مدیان با آزادی بیشتری درون تونل کارپال حرکت کند. بهتر است پزشک یا درمانگرتان این تمرینات را تجویز کند.
• تزریق استروئید: کورتون‌ها داروهای ضدالتهاب بسیار قوی هستند که می‌توان آن‌ها را به درون تونل تزریق کرد. اگرچه این تزریقات به کاهش علائم دردناک سندرم کمک می‌کنند، ولی در اکثر موارد اثر آن‌ها موقتی است. از تزریق کورتون برای تشخیص این عارضه هم استفاده می‌شود.

درمان جراحی:

اگر تا مدت زمان مشخصی درمان غیرجراحی نتواند علائم سندرم تونل کارپال را رفع کند، پزشک شما ممکن است گزینه‌ی جراحی را توصیه کند. تصمیم درمورد انجام عمل جراحی به شدت درد و بی‌حسی دست شما بستگی دارد. در موارد طولانی مدت که بی‌حسی و ضعف عضلات ثابت شده باشند، عمل جراحی برای پیشگیری از آسیب‌های جبران ناپذیر انجام می‌شود.

هدف از انجام عمل جراحی، برداشتن فشار از روی عصب درون تونل با بریدن رباط‌های تشکیل دهنده‌ی سقف این تونل است. با این کار، سایز تونل افزایش یافته و فشار روی عصب کاهش می‌یابد.

این جراحی ممکن است تحت بیهوشی کامل یا بی‌حسی موضعی (بسته به نیاز فرد) انجام گیرد. در بعضی موارد ممکن است فقط با یک مسکن قوی و از طریق عروق دست این عمل را انجام دهند.