عارضه انگشت کبوتری در کودکان

زمان مطالعه: ۵ دقیقه

مشاهده عارضه انگشت کبوتری در کودکان یا همان خم شدن انگشتان پای کودک به سمت داخل ممکن است باعث نگرانی والدین شود. این شرایط معمول است و با درد همراه نیست و به‌ عنوان عارضه انگشت کبوتری یا چرخش پا به سمت داخل نامیده می‌شود.
این شرایط برای کودکان تا سن ۸ سالگی شایع است و در یک یا هر دو پا اتفاق می‌افتد و معمولاً خود به خود و بدون هیچ درمانی اصلاح می‌شود.

انگشت کبوتری اغلب در رحم مادر و در دوران جنینی رخ داده و به‌عنوان ناهنجاری مادرزادی شناخته می‌شود. بنابراین راهی برای پیشگیری از این وضعیت وجود ندارد.
بعضی ادعاها در مورد اینکه پابرهنه راه رفتن به درمان و راست شدن چرخش انگشتان پا کمک کند، هنوز اثبات نشده است.

درمان عارضه انگشت کبوتری

درمان اکثر وضعیت‌های انگشت کبوتری بسیار ساده است.
اکثر درمان‌های انگشت کبوتری با گذشت مدت ‌زمانی اثرات خود را نشان می‌دهد. در واقع متداول‌ترین درمان برای انگشت کبوتری زمان است. یعنی با رشد کودک خودبه‌خود این عارضه بهبود می‌یابد و به‌طور معمول برای درمان، مداخله کم و بسیار ناچیزی لازم است.
البته در موارد نادری برای درمان انگشت کبوتری به مداخلات پزشکی نیاز می‌شود. پزشکان و تیم مراقبت، مداخلات درمانی زیر را پیشنهاد می‌دهند.

1. استفاده از بریس یا مهاربند که ارتوز نیز خوانده می‌شود (وسیله‌ای که برای تثبیت موقعیت یک اندام به کار می‌رود.)
2. جراحی برای تصحیح موقعیت استخوان‌هایی که به دلیل انگشت کبوتری دچار انحراف هستند.
   دکتر یا درمانگر ممکن است راهکارهای درمانی دیگری را برای درمان انگشت کبوتری به کار ببرد. در واقع پزشک هنگام معاینه روی استخوان هیپ یا پنجه پا یا استخوان ساق و ران پا تمرکز می‌نماید. اگر پزشک ضعف و یا انحرافی را در این نواحی احساس کنند، ممکن است این ضعف را نشانه انگشت کبوتری بداند.

در اکثر مواقع، انگشت کبوتری به‌مرور زمان بهبود می‌یابد. اکثر پزشکان در مراحل اولیه بیماری هیچ مداخله‌ای را پیشنهاد نمی‌کنند.

پزشکان اکثراً در گام‌های اول مانیتورینگ یا نظارت را پیشنهاد داده و وضعیت پاها را در بازه زمانی تحت کنترل قرار می‌دهند.

کودکانی که درگیر عارضه انگشت کبوتری هستند، آیا می‌توانند ورزش کنند؟

• کودکانی که با عارضه انگشت کبوتری سروکار دارند، می‌توانند به راحتی ورزش کنند. تنها در شرایط بسیار نادری ممکن است این وضعیت سبب درد شود.
• بیشترین موضوع معمول در رابطه با ورزش و فعالیت افراد با عارضه انگشت کبوتری این است که کودک ممکن است نسبت به سایر افراد بیشتر دچار لغزش یا همان تلوتلو خوردن شود.
• در بیشتر موارد مانند پیاده‌روی، دویدن و دیگر فعالیت‌هایی که به‌طور طبیعی بچه‌های دیگر در زمان ورزش روزانه انجام می‌دهند، آن‌ها نیز بسیار خوب این فعالیت‌ها را انجام می‌دهند.

علت بروز پدیده انگشت کبوتری

دلایل بالقوه‌ای سبب انگشت کبوتری می‌شود.

انگشت کبوتری چرخشی

عارضه انگشت کبوتری چرخشی با نام علمی متاتارسوس اداکتوس یا متاتارسوس ورسوس نیز شناخته می‌شود
در این شرایط انگشتان به سمت داخل خم شده و کف پا به صورت هلال ماه تغییر شکل می‌دهد، در واقع جلو انگشتان پا به سمت داخل خم می‌شود، اما پشت پا و مچ پا در موقعیت صحیح قرار دارند.

این نوع انگشت کبوتری که جلو پا به سمت داخل متمایل می‌شود، متاتارسوس اداکتوس نامیده می‌شود. این نوع انگشت کبوتری به‌طور معمول در رحم مادر رخ داده و به‌عنوان ناهنجاری یا نقص مادرزادی شناخته می‌شود.
متاتارسوس اداکتوس معمولاً در بچه‌هایی که در رحم مادر به صورت بریچ یعنی سر بچه بالا و پای بچه پایین است اتفاق می‌افتد. در صورتی که باید سر بالا و پا به سمت پایین باشد تا جنین به راحتی از رحم خارج شود.
بنابراین جنین در پوزیشن اشتباهی در رحم قرار گرفته و شانس بروز پدیده انگشت کبوتری افزایش می‌یابد.

قرارگیری پوزیشن اشتباه در رحم مادر معمولاً در مادرانی رخ داده که سطح مایه آمنیوتیک اسید کاهش یافته است. برای بعضی از افراد ممکن وجود یک سابقه خانوادگی سبب بروز چنین وضعیتی شود.
در این شرایط معمولاً انگشتان بسیار انعطاف‌پذیر بوده و انگشتان به آسانی کشیده می‌شود.
این وضعیت با رشد کودک بهبود می‌یابد و در آینده به درمان و مداخلات پزشکی نیازی نیت. اگر انگشت در همان وضعیت تثبیت شد و یا بهبودی حاصل نشد، درمان و مداخلات در آینده ضرورت می‌یابد.

در صورت تمایل، والدین می‌توانند انگشتان نوزاد متولد شده را به آرامی و در چند نوبت در روز برای تصحیح ساختار به سمت موقعیت صحیح بکشند. البته توجه کنید که این مورد ضروری نیست.

چرخش ساق پا به داخل (چرخش تیبا یا درشت‌نی به داخل)

تورشن تیبا به سمت داخل سبب شده تا مچ و کف پا نیز به همراه این چرخش تیبا به سمت داخل چرخیده شوند. این وضعیت در روزهای اولیه به‌طور واضح مشخص و آشکار نیست اما به محض راه افتادن کودک، نشانه و علائم آن آشکار می‌شود.

کودکان با چرخش استخوان ساق به سمت داخل معمولاً هیچ دردی را تجربه نمی‌کنند. اما والدین گاهی اوقات از سقوط‌های مکرر کودک به پزشک گزارشاتی را ارائه می‌کنند.

این نوع عارضه انگشت کبوتری نیز تقریباً بدون هیچ درمانی با رشد کودک تثبیت می‌شود و به درمان‌ یا مداخلات پزشکی مانند بریس یا مهاربند و گچ گیری برای بهبود این عارضه نیاز نیست.

اگر این مشکل به‌مرور زمان و تا سن ۹ الی ۱۰ سالگی بهبود پیدا نکرد، تورشن استخوان ساق پا باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.
درمان جراحی از طریق برش و سپس چرخش استخوان پیچ خورده در موقعیت درست برای قرار گرفتن انگشت‌ها در جایگاه صحیح به کار می‌رود. زمانی که استخوان ران در موقعیت صحیح خود قرار گیرد، کف و مچ پا در موقعیت صحیح خود قرار می‌گیرد زیرا به ساق متصل هستند.

آنته ورژن هیپ یا چرخش استخوان ران به داخل چیست؟

این نوع انگشت کبوتری بسیار معمول است و در ۱۰ درصد کودکان چرخش استخوان ران و در نتیجه آن انگشت کبوتری رخ می‌دهد.
استخوان بالایی پا که به‌عنوان استخوان ران شناخته می‌شود در وضعیت آنته ورژن هیپ به سمت داخل چرخیده می‌شود. این مورد ناشی شده از وارد شدن فشار به استخوان هیپ یا استخوان لگن قبل از تولد و به دلایل نامعمولی بروز می‌کند.
چرخش ران به سمت داخل معمولاً از سن ۸ سالگی به‌طور واضح مشخص و آشکار می‌شود. اگر نشانه‌ها بعد از این سن ادامه یابد، باید با یک جراح ارتوپدی برای تعیین اینکه نیاز به جراحی برای تصحیح وضعیت استخوان است یا خیر، مشورت شود.

کدام گروه‌های سنی مختلف درگیر عارضه انگشت کبوتری هستند؟

در کودکان با عارضه انگشت کبوتری، چرخش انگشتان و پنجه پا در کودکان با گروه‌های سنی مختلف بروز می‌کند.
عارضه انگشت کبوتری ممکن است در گروه‌های سنی زیر رخ دهد:

1. نوزادان: در این گروه، اغلب جلو انگشتان و پنجه پا به سمت داخل یا وسط پا خم می‌شود. قسمت خارجی پای نوزاد اغلب حالت نیمه هلال به خود می‌گیرد. این وضعیت معمولاً در هر دو پا اتفاق می‌افتد.
2. کودکان یک تا سه ساله: کودکی که در این بازه سنی قرار دارد و به عارضه انگشت کبوتری مبتلا است ممکن است ساختار و فرم پاهایش به حالت خمیده یا قوس قرار گیرد. انگشت کبوتری که بیشتر اوقات در کودکان نوپا رخ می‌دهد، معمولاً ناشی از پیچ‌خوردگی یا چرخش استخوان ساق پا است که در آن استخوان تیبا به سمت داخل چرخش پیدا کرده است.
3. کودکان بین سه تا ۱۰ ساله: تورشن یا چرخش استخوان ران یکی از معمول‌ترین دلایل عارضه انگشت کبوتری در این بازه سنی است. کودکان با این عارضه تمایل به نشستن به صورت W را دارند. که در این موقعیت نشستن، زانوها به سمت داخل خم شده و پاها به طرفین متمایل می‌شوند. این نوع نشستن همانند چهارزانو زدن بوده اما با این تفاوت که باسن روی ساق پا قرار نمی‌گیرد، بلکه هر دو پا در اطراف باسن قرار می‌گیرند.
   نشانه‌های عارضه انگشت کبوتری از زمانی که ظاهر می‌شود و تا زمانی که کودک رشد می‌کند کمی متفاوت ظاهر می‌شود و ساختار آن تغییر می‌کند. در بسیاری از مواقع این مورد به این دلیل است که پا و نه انگشتان پا و همچنین پنجه به سمت یکدیگر حرکت می‌کنند.

چه زمانی برای اختلال انگشت کبوتری باید به پزشک مراجعه کرد؟

معمولاً به صورت فوری نیازی برای مراجعه به دکتر نیست، هر چند اگر عارضه انگشت کبوتری همچنان تا سن ۸ سالگی وجود داشت و یا اگر سبب سقوط یا افتادن بیش‌ازحد کودک شد، باید با یک متخصص ارائه دهنده خدمات سلامت مشورت شود. اکثر والدین در معاینه‌های روتین فرزندشان بررسی وضعیت پا کبوتری را نیز پی گیری می‌کنند.