درخواست مشاوره رایگان
پیچ‌خوردگی مچ پا
پیچ‌خوردگی مچ پا زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های حمایت کننده‌ی مچ پا بیش از ظرفیت خود کشیده شده و پاره می‌شوند. پیچ‌خوردگی‌های مچ پا آسیب‌های شایعی هستند که در افرادی از تمامی سنین رخ می‌دهند. بسته به شدت آسیب به رباط‌ها این نوع آسیب‌ها را از خفیف تا شدید طبقه‌بندی می‌کنند.
بیشتر پیچ‌خوردگی‌ها آسیب‌های خفیفی هستند که با درمان‌های خانگی مانند استراحت و گذاشتن یخ درمان می‌شوند. با این حال، اگر مچ پایتان بسیار ورم کرده و راه رفتن با آن دردناک است، یا حتی نمی‌توانید روی آن وزن بیاندازید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
بدون درمان و توانبخشی مناسب، یک آسیب شدید به مچ پا ممکن است به ضعف این مفصل و افزایش احتمال آسیب مجدد منجر شود.
پیچ‌خوردگی مکرر مچ پا می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مزمنی مانند درد مزمن، آرتروز و بی‌ثباتی پیشرونده شود.
شرح
رباط‌ها نوعی بافت فیبری قوی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. رباط‌های مچ پا به قرار گرفتن استخوان‌های مچ در محل خود و پایداری این مفصل کمک می‌کنند.
بیشتر پیچ‌خوردگی‌ها در رباط‌های خارجی که در سمت بیرونی مچ پا قرار دارند رخ می‌دهند. پیچ‌خوردگی ممکن است به شکل یک پارگی خیلی ریز در برخی فیبرهای تشکیل‌دهنده‌ی رباط یا پارگی کامل تمام رباط باشد.
در موارد پارگی کامل رباط ممکن است پس از گذشت فاز حاد اولیه‌ی آسیب، مفصل بی‌ثبات شود. با گذشت زمان این بی‌ثباتی به آسیب استخوان‌ها و غضروف مفصلی مچ پا منجر می‌شود.
علت پیچ‌خوردگی مچ پا
پای شما ممکن است به طور ناگهانی طی فعالیت‌های مختلفی مانند موارد زیر دچار پیچ‌خوردگی شود:
- راه رفتن یا تمرین کردن روی سطوح ناهموار
- زمین خوردن
- شرکت در ورزش‌هایی که به حرکات برشی مانند چرخیدن و پیچاندن پا نیاز دارند. مانند دو، بسکتبال، فوتبال، راگبی
- حین فعالیت‌های ورزشی ممکن است فردی دیگر طی دویدن پایش را روی پای شما گذاشته و باعث چرخش پایتان به سمت بیرون شود
علائم
مچ پای پیچ‌خورده دردناک است. دیگر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تورم
- کبودی
- حساسیت به لمس
- بی‌ثباتی مچ – این حالت در موارد پارگی کامل تاندون یا دررفتگی مفصل رخ می‌دهد.
اگر پارگی شدید باشد ممکن است حین رخ دادن صدای آن را حس کنید. علائم پیچ‌خوردگی شدید مشابه شکستگی استخوان هستند و به مداخله‌ی پزشکی فوری نیاز دارند.
معاینه‌ی پزشک
معاینه ی فیزیکی
پزشک پیچ‌خوردگی مچ پا را با انجام یک معاینه‌ی دقیق روی پا و مچ پا تشخیص می‌دهد. این معاینات ممکن است دردناک باشند.
- لمس: پزشک به آرامی اطراف مچ را لمس می‌کند تا رباط‌های آسیب دیده را پیدا کند.
- دامنه‌ی حرکتی: او ممکن است مچ پا را به جهات مختلف حرکت دهد؛ با این حال، مچ پایی که ورم کرده و خشک شده باشد معمولا حرکتی ندارد.
اگر شکستگی استخوانی در کار نباشد پزشک ممکن است بتواند شدت پیچ‌خوردگی را بر اساس میزان تورم، درد و کبودی تشخیص دهد.
تصویربرداری
- تصاویر X-ray: این تصاویر ساختارهای متراکمی مانند استخوان‌ها را نشان می‌دهند. پزشک ممکن است X-ray را برای تشخیص شکستگی‌های استخوانی در مچ پا تجویز کند. شکستگی استخوانی ممکن است علائم مشابهی مانند درد و تورم ایجاد کند.
- MRI : در موارد آسیب شدید رباط‌ها، صدمات غضروف یا استخوان‌های سطوح مفصلی، تکه‌های استخوانی یا دیگر مشکلات مشابه از تصاویر MRI استفاده می‌شود. معمولا این تصاویر را پس از فروکش کردن تورم و کبودی تجویز می‌کنند.
درجه‌بندی پیچ‌خوردگی مچ پا
پس از معاینه، پزشک درجه‌ی پیچ‌خوردگی شما را برای کمک به تعیین برنامه‌ی درمانی تعیین می‌کند. پیچ‌خوردگی‌ها را بر اساس میزان آسیب وارده به رباط‌ها دسته‌بندی می‌کنند.
درجه یک (خفیف)
- کشش خفیف و پارگی میکروسکوپی فیبرهای رباط
- حساسیت خفیف به لمس و تورم اطراف مچ پا
درجه دو (متوسط)
- پارگی جزئی رباط
- حساسیت متوسط به لمس و تورم اطراف مچ پا
- اگر پزشک مفصل را به روش خاصی حرکت دهد شلی رباط‌ها حس می‌شود
درجه سه (شدید)
- پارگی کامل رباط
- حساسیت قابل توجه به لمس و تورم اطراف مچ پا
- در صورتی که پزشک مفصل را فشار داده یا بکشد ناپایداری قابل توجه آن حس می‌شود
درمان
تقریبا تمام انواع پیچ‌خوردگی مچ پا را می‌توان بدون جراحی درمان کرد. حتی پارگی‌های کامل رباطی نیز اگه به درستی بی‌حرکت شوند، بدون جراحی ترمیم خواهند شد.
یک برنامه‌ی سه-فاز، درمان تمام پیچ‌خوردگی‌ها – از خفیف تا شدید – را هدایت می‌کند:
- فاز ۱ شامل استراحت، محافظت از مچ و کاهش تورم
- فاز ۲ شامل حفظ دامنه‌ی حرکتی، قدرت و انعطاف‌پذیری
- فاز ۳ شامل تمرین و بازگشت به فعالیت‌هایی که به چرخش یا پیچش مچ پا نیازی ندارند. در ادامه این فعالیت‌ها نیز به برنامه اضافه می‌شوند.
این برنامه‌ی سه فاز در موارد خفیف فقط ۲ هفته و در موارد شدید بالای ۶ تا ۱۲ هفته به طول می‌انجامد.
درمان‌های خانگی
برای پیچ‌خوردگی‌های خفیف پزشک ممکن است درمان‌های خانگی ساده‌ای توصیه کند.
پروتکل RICE: پس از آسیب فورا این پروتکل را انجام دهید:
- با راه نرفتن به مچ پای خود استراحت دهید.
- برای کاهش تورم فورا روی محل یخ بگذارید. سه یا چهار بار در روز به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه این کار را انجام دهید. یخ را مستقیم با پوست خود تماس ندهید.
- از بانداژهای فشاری برای بی‌حرکت کردن و حمایت از مچ پای خود استفاده کنید.
- در ۴۸ ساعت اولیه، پای خود را بالاتر از سطح قلبتان قرار دهید.
دارو: داروهای ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و تورم کمک کنند.
درمان غیرجراحی
برخی پیچ‌خوردگی‌ها به درمان‌هایی بیشتر از اصول رایس و دارو نیاز دارند.
عصا: در اکثر موارد، درد و تورم به مدت ۲ الی ۳ روز طول می‌کشد. طی این دوره ممکن است راه رفتن دشوار باشد و پزشک توصیه کند که از عصا استفاده کنید.
بی‌حرکتی: طی فاز اولیه‌ی ترمیم، حمایت از مفصل و محافظت از آن در برابر حرکات ناخواسته اهمیت زیادی دارد. در پیچ‌خوردگی‌های درجه دو، ارتوزها می‌توانند این حمایت را از مفصل مچ ایجاد کنند. پیچ‌خوردگی‌های شدید ممکن است لازم باشد به مدت ۲ الی ۳ هفته ارتوز بپوشند.
فیزیوتراپی: از تمرینات توانبخشی برای جلوگیری از خشکی، افزایش قدرت، و پیشگیری از مشکلات مزمن مچ پا استفاده می‌شود.
درمان جراحی
درمان جراحی برای پیچ‌خوردگی مچ پا بسیار نادر است. از جراحی برای آسیب‌هایی که به دیگر روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند و افرادی که بی‌ثباتی و پیچ‌خوردگی مکرر دارند استفاده می‌شود.
نتایج
نتایج پیچ‌خوردگی‌های مچ پا عموما نسبتا خوب هستند. اکثر بیماران با درمان مناسب می‌توانند به فعالیت‌های پیشین خود بازگردند.
موفقیت‌آمیز بودن درمان به شدت به میزان تعهد بیمار به فرایند توانبخشی وابسته است. توانبخشی ناکامل، رایج‌ترین دلیل بی‌ثبات شدن مفصل و وقوع پیچ‌خوردگی‌های مکرر است.
پیچ‌خوردگی مزمن مچ پا
وقتی یک بار مچ پایتان پیچ بخورد، اگر رباط‌ها فرصت کافی برای ترمیم نداشته باشند، ممکن است پیچ‌خوردگی دوباره تکرار شود. تشخیص ترمیم کامل رباط‌های مچ پا برای فرد دشوار است زیرا مچ پا حتی با داشتن یک رباط پاره‌ی مزمن هم با استفاده از دیگر ساختارهای حمایت‌کننده به خوبی به عملکرد خود ادامه می‌دهد.
اگر درد بیش از ۴ تا ۶ هفته ادامه داشته باشد، ممکن است دچار پیچ‌خوردگی مزمن شده باشید. فعالیت‌هایی مانند راه رفتن روی سطوح ناهموار و ورزش‌هایی که به حرکات برشی یا چرخشی پا نیاز دارند وضعیت پای پیچ‌خورده را بدتر می‌کنند.
حس عمقی غیر طبیعی – یکی از مشکلات رایج پیچ‌خوردگی مزمن – نیز ممکن است به پیچ‌خوردگی مزمن منجر شود. عدم تعادل و ضعف عضلانی می‌تواند به آسیب دوباره منجر شود. اگر چند بار مچ پایتان دچار پیچ‌خوردگی شود، یک وضعیت مزمن بی‌ثباتی، خالی کردن مفصل مچ پا، و درد مزمن ایجاد می‌شود. هم‌چنین اگر پیش از ترمیم کامل رباط‌هایتان به فعالیت‌های پیشین خود باز‌گردید ممکن است این اتفاق رخ دهد.
پیشگیری
بهترین روش برای پیشگیری از پیچ‌خوردن مچ پا، حفظ قدرت عضلانی، تعادل و انعطاف‌پذیری است. موارد زیر به پیشگیری از پیچ‌خوردگی مچ پا کمک خواهند کرد:
- گرم کردن کامل قبل از ورزش و فعالیت‌های فیزیکی
- تمرکز کافی حین راه رفتن، دویدن و کار کردن روی سطوح ناهموار
- پوشیدن کفش‌های مخصوص نوع فعالیت
- کاهش یا قطع فعالیت هنگام احساس درد و خستگی
