کایفوز یا قوز و هر آنچه درباره آن باید بدانید

زمان مطالعه: ۹ دقیقه

کایفوز یا قوز (Kyphosis) یک وضعیت غیرطبیعی ستون فقرات در قسمت سینه است. در این بیماری، ستون فقرات بیمار به سمت جلو خم می‌شود. این بیماری نسبتاً شایع بوده و غالباً در بزرگسالی بروز می‌کند. البته منحنی بودن یا کمی گرد بودن ستون فقرات در قسمت سینه‌، امری طبیعی است. اما در کایفوز این منحنی ستون فقرات بیش‌ازحد است که می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و مشکلاتی در سراسر بدن شود. وضعیت بدنی اشتباه، ناهنجاری در ستون فقرات یا ضعف‌های مربوط به سن می‌تواند سبب بروز کایفوز شود. در این مقاله به بررسی علائم، دلایل و درمان کایفوز می‌پردازیم. همچنین برخی از تمرینات ورزشی برای کمک به درمان کایفوز نیز بیان شده است.

کیفوز یا گوژپشتی (Kyphosis)

به انحراف ستون مهره ها که باعث خمیده شدن بخشی از بدن به بیرون می شود و یک خمیدگی غیر طبیعی ایجاد میکند گوژپشتی گفته می شود . هر چه خمیدگی بیشتر باشد بیماری شدید تر است و فرد دچار درد بیشتری میشود .

عوامل اصلی ایجاد گوژپشتی به شرح زیر می باشد : 

• بد قرار گرفتن بدن هنگام نشستن 
• شکستگی ستون مهره ها بر اثر حادثه یا تومور 
• علت های مادرزادی 
• ضعف عضلانی 
• بیماری هایی که توسط پزشک و بیمار قابل اصلاح نیست

کیفوز چیست؟

به انحنای غیر طبیعی موجود در ستون فقرات کیفوز می گویند  که موجب خمیدگی بالای کمر می شود . معمولا مشکلاتی که کیفوز ایجاد می کند بسیار کم است و اغلب نیازی به درمان ندارد  و بعضی هم برای بهبود وضعیت ورزش هایی انجام می دهند که قدرت ستون فقرات افزایش یابد. 

اما بعضی از مشکلات کیفوز گاهی مشکلات تنفسی ایجاد می کند و گاهی باعث بدشکلی شدید می شود و بسیار دردناک است.

کیفوز بیشتر در سن بلوغ رخ می دهد اما ممکن است در هر  سنی دچار این بیماری بشویم این بیماری مشکلات زیادی ایجاد نمیکند و اغلب نیازی به درمان ندارد. این بیماری در موارد شدید با درد بسیار زیادی همراه است  و گاهی ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد تا به واسطه جراحی به کاهش شدت خمیدگی کمک کند. 

کیفوز در زنان مسن نیز شایع می باشد. کیفوز در سنین بالا به علت پوکی استخوان می باشد.

ناهنجاری کایفوز

به طور نرمال مهره ها بین ۲۰ تا ۴۵ درجه به سمت بیرون برآمده هستند اگر این برآمدگی بیشتر از ۵۰ درجه باشد و از حد نرمال بالاتر برود به آن ناهنجاری ساختاری کایفوز می گویند . درد پشت و کمر مشکلات تنفسی و روحی و مشکلات ظاهری کیفوز موجب دوری بیمار از اجتماع می شود.

تعریف کایفوز سینه ای

به قوس افزایش یافته بیش از ۴۰ درجه در ناحیه سینه کایفوز سینه ای گفته می شود . کایفوز سینه ای گرد شدگی ستون فقرات به سمت جلو می باشد. 

فیزیوتراپی برای کیفوز 

یکی از گزینه های درمان کیفوز فیزیوتراپی می باشد که یکی از گزینه های مهم به شمار می رود. فیزیوتراپیست ها طبق آموزش هایی که دیده اند با روش بسیار مطمئن و موثر شما را برای تقویت و تمرین و کشش درمان می کنند. 

درمان قوز کمر درجه یک 

گرد شدن بالای کمر موجب خمیدگی ستون فقرات می شود . این بیماری باعث سفت شدن و کمر درد و همچنین التهاب و حساسیت ستون فقرات می شود. اگر به مرور زمان قوز کمر افزایش پیدا کند گاهی تنفس کردن سخت می شود . در ادامه با علت های قوز کمر اشنا می شویم. 

یکی از علت ها این است که به خاطر رعایت نکردن بعضی مسائل جزئی مثل قوز کردن به عقب خم شدن هنگام نشستن روی صندلی و برداشتن کیف سنگین  مهره های سینه ای کشش پیدا میکند و از جای اصلی خود بیرون می اید.

یکی دیگر از علت ها شکل گیری غیر طبیعی مهره ها می باشد. یعنی به جای اینکه مهره ها چهارگوش و شبیه به جعبه باشند به صورت مثلث می شود و از شکل طبیعی خود خارج می شود.

علت بعدی قوز کمر مادر زادی می باشد یعنی عواملی باعث می شود که جنین رشد طبیعی نداشته باشد . در قوز کمر مادرزادی ممکن است که ژنتیک  نیز نقش مهمی داشته باشد.

اکثر موارد قوز کمری با رعایت کردن حالت اندامی اصلاح و درمان می شود. گاهی قوز کمر کودکان تا سن بلوغ برطرف می شود . اگر قوز کمر بسیار شدید و جدی نباشد معمولا با استفاده از مسکن و ورزش های مخصوص درمان می شوند.

پزشک با تجویز داروهای مسکن و داروهای پوکی استخوان  تلاش میکند تا قوز کمر پیشرفت نکند.

با ورزش کردن و حرکات اصلاحی می توان قوز بالای کمر خود را اصلاح کنیم . تمرین هایی مثل کشش ستون فقرات تاثیر زیادی برای بهبود قوز کمر دارد.

درمان قوز کمر با کشش

یکی از روش های درمان قوز کمر ورزش و کشش می باشد . ورزش کردن باعث انعطاف پذیری بدن و تقویت ماهیچه ها می شود . اما انجام بعضی از ورزش ها مناسب افرادی که قوز کمر دارند نیست چون ممکن است نتیجه خوبی نداشته باشد و برعکس عمل کند و باعث بدتر شدن قوز کمر بشود. انجام دادن ورزش هایی مثل پلانک کشیدن شانه ها به سمت عقب و بالا بردن بازوها می تواند به درمان قوز کمر کمک کند  به شرطی که این ورزش ها به روش صحیح انجام شود و همچنین قبل از انجام این ورزش ها باید بدن خود را گرم کنید تا دچار گرفتگی عضله نشوید. 

درمان قوز کمر درجه دو و سه 

اگر قوز کمر جدی و شدید باشد پزشک فیزیوتراپی را توصیه می کند . فیزیوتراپی استقامت و توانایی حرکتی را با برنامه توانبخشی و حرکات اصلاحی و ورزش های مناسب قوز کمر افزایش می دهد در نتیجه بیمار می تواند فعالیت های روزمره خود را به راحتی انجام دهد. گاهی نیز برای درمان قوز کمر میتوانیم از قوزبند و باندپیچی کردن استفاده کنیم.

جلوگیری از ایجاد قوز کمر

برای جلوگیری از ایجاد قوز کمر کافی است که سبک درست زندگی را اجرا کنیم .  نحوه ی صحیح نشستن و برخاستن  و نحوه ی درست خوابیدن بسیار مهم است که اگر هر کدام از این ها به درستی انجام نشود به ستون فقرات و مهره ها آسیب زیادی وارد می شود . برای جلوگیری از قوز کمر شما می توانید از تشک ها و بالش های طبی نیز استفاده کنید .

اگر شما جز افرادی هستید که قوز دارند می توانید  با استفاده از قوزبند در طول روز صاف بایستید  و به حفظ ساختار ستون فقرات و مهره های خود کمک کنید .  صاف ایستادن و صاف نشستن در طول روز  بسیار مهم است . همچنین استفاده نکردن از کوله پشتی های سنگین نقش موثری در جلوگیری از ایجاد قوز کمر دارد . 

چه عواملی باعث ایجاد کیفوز می شود ؟ 

  در ادامه با دلایلی که باعث می شود به بیماری کیفوز مبتلا شویم اشنا خواهیم شد .

• سرطان ستون فقرات 
• آسیب دیسک بین مهره ای 
• وضعیت نامناسب ستون فقرات هنگام نشستن و راه رفتن
• بیماری های نادر مثل سندروم مارفان
• پوکی استخوان 
• بیماری شوئرمن

علائم کایفوز

علائم اصلی کایفوز به شکل یک انحنای رو به جلوی غیرطبیعی در قسمت بالای ستون فقرات است.

این امر باعث می‌شود که قسمت بالایی پشت، به‌صورت قوز در آید و شانه‌ها به طرف جلو خم شوند.
در موارد خفیف، انحنای ستون فقرات بسیار حائز اهمیت نیست. اما در موارد دیگر این انحنا به حدی است که گویا فرد به سمت جلو خم شده است.
کایفوز اغلب بدون هیچ علائمی رخ می‌دهد. اما برخی علائم که نشان دهنده این بیماری هستند به شرح زیر است:

• کمردرد
• احساس سفتی در قسمت فوقانی پشت
• عقب‌گرد
• عضله همسترینگ سفت شده (ماهیچه پشتی ران)

علل ایجاد کایفوز

ستون فقرات شامل استخوان‌هایی به نام مهره است که به یکدیگر متصل شده‌اند. این ساختار، در بدن بسیار منحصر به فرد و بی‌نقص است و به ستون فقرات، حالت انعطاف‌پذیری می‌دهد.
البته این انعطاف‌پذیری، باعث می‌شود ستون فقرات در برابر آسیب مستعد باشد.
زمانی که مهره‌ها در قسمت فوقانی پشت، به نام ناحیه توراک (thoracic) یا سینه‌ای، شکل گوه‌ای (wedge-shaped) به خود بگیرند، کایفوز رخ می‌دهد.
بنابراین به‌طور خلاصه، در این بیماری به دلیل شکل مهره‌ها، ستون فقرات بیش‌ازحد معمول به جلو خم شود.
(شکل گوه‌ای سه‌گوش است و قسمت نوک‌تیز آن در یک شکاف قرار فرو می‌رود)
علت این تغییر شکل به دلایل زیر رخ می‌دهد:

• نحوه قرارگیری در وضعیت ضعیف یا پوسچر و ژست اشتباه
• مسائل مربوط به رشد فرد
• افزایش سن

چه کسی دچار کایفوز می‌شود؟

کایفوز یا Kyphosis یک بیماری نسبتاً شایع است که معمولاً در جوان‌ترها و بزرگسالان مشاهده می‌شود. برخی از انواع کایفوز از بدو تولد ایجاد می‌شوند، اما چنین مواردی بسیار نادر است.

نحوه قرارگیری بدن یا همان ژست اشتباه یک عامل خطر برای ایجاد برخی از انواع کایفوز است. درواقع وقتی افراد یک وضعیت اشتباه بدنی یا پوسچر اشتباه را در مدت‌زمان طولانی دارند، احتمال بروز این مشکل افزایش می‌یابد. برای مثال افرادی که به‌طور مداوم با کامپیوتر کار می‌کنند.

انواع کایفوز

انواع مختلفی از kyphosis وجود دارد. که عبارت‌اند از:
کایفوز وضعیتی postural: این نوع کایفوز شایع‌ترین نوع آن است که در آن ستون فقرات و ماهیچه‌های اطراف آن به‌طور غیرطبیعی رشد می‌کنند.
این مشکل اغلب در جوانان رخ می‌دهد. که اصلی‌ترین علت آن می‌تواند حالت‌گیری یا ژست ضعیف و اشتباه بدن باشد.
کایفوز شوئرمن Scheuermann: این نوع از بیماری نیز در دوران بزرگسالی بیشتر رخ می‌دهد.
این نوع کیفوز می‌تواند شدیدتر از نوع وضعیتی باشد. عوامل به وجود آورنده این نوع مشخص نیست.
کایفوز مادرزادی Congenital: این کیفوز زمانی رخ می‌دهد که ستون فقرات، در رحم به درستی ایجاد نشود و باعث ایجاد قوز در بدو تولد شود.
این نوع کیفوز با افزایش سن به‌سرعت بدتر می‌شود.

عوارض این بیماری

معمولاً عوارض ناشی از کایفوز در موارد شدیدتر این بیماری رخ دهد. عوارض شامل:

• خم‌شدگی یا قوز غیرقابل برگشت در پشت
• کمردرد مداوم
• ضعف یا بی‌حسی در بازوها و پاها
• مشکلات تنفسی
• از دست دادن کنترل مثانه

تشخیص کایفوز

• پزشک با انجام معاینه بدنی و بررسی سابقه بالینی شخص، کایفوز را تشخیص می‌دهد.
• همچنین پزشک برای بررسی دقیق‌تر از شخص می‌خواهد که چند تمرین ورزشی یا حرکات کششی انجام دهد تا تأثیر آن بر تعادل و دامنه حرکت رو ارزیابی کند.
• آزمایش معمول دیگر این است که فرد درحالی‌که پزشکی در حال معاینه ستون فقرات است روی سطح صاف دراز بکشد. اگر ستون فقرات صاف شود، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیر بودن آن است و علت این خمیدگی در ستون فقرات احتمالاً به دلیل وضعیت اشتباه بدن است. اما اگر ستون فقرات همچنان با انحنا روی زمین قرار گرفت، فرد دچار کایفوز شده است.
• همچنین پزشک ممکن است برای بررسی ساختار و شکل مهره‌ها رادیوگرافی را درخواست نماید. در موارد شدیدتر کایفوز، پزشک آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون یا تست عملکرد ریه را درخواست می‌کند.

جلوگیری

اصلاح و حفظ وضعیت قرار گرفتن بدن و ورزش، و تبدیل آن به عادت، از مهم‌ترین روش جلوگیری از بروز قوز یا بیماری‌های کایفوز است.
سایر نکات برای پیشگیری از این بیماری شامل موارد زیر است:

• اجتناب از صاف ایستادن‌های زیاد و یا خم شدن‌های طولانی
• پرهیز از نشستن طولانی مثلا هنگام استفاده از میز یا کامپیوتر، که در این صورت بهتر است از تجهیزات ارتوپدی استفاده کنید.
• استفاده از کوله پشتی هایی که به خوبی طراحی شده اند و وزن را به طور مساوی در پشت خود پخش می کند

درمان

درمان کایفوز تا حد امکان بر جلوگیری از بدتر شدن وضعیت انحنای ستون فقرات و بازیابی وضعیت طبیعی متمرکز است.
البته درمان کایفوز به نوع و شدت انحنا و یا خم‌شدگی ستون فقرات بستگی دارد.
پزشک معاینات جسمی را انجام می‌دهد و به منظور انتخاب بهترین روش درمان، نوع و شدت کایفوز فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد.

درمان غیر جراحی کایفوز

• درمان‌های غیر جراحی اغلب شامل روش‌های فیزیوتراپی برای تقویت عضلات کمر و شکم است. زیرا با این کار فشار بر روی ستون فقرات کمتر شده و به بهبود وضعیت بدن و کاهش ناراحتی و رنج بیمار کمک می‌کند.
• توصیه پزشکان معمولاً این است که افراد مبتلا به کایفوز وضعیتی و شوئرمن روش‌های درمانی غیر جراحی را دریافت کنند.
• در بعضی موارد از کایفوز Scheuermann، پزشک ممکن است یک بریس brace مهاربند یا ارتوز ستون فقرات را توصیه کند. درواقع بریس از ستون فقرات حمایت کرده تا در موقعیت صحیح قرار گیرند. البته بریس تنها در صورتی مفید واقع می‌شود که ستون فقرات هنوز در حال رشد باشد.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) به کاهش درد و تسکین هرگونه ناراحتی ناشی از این بیماری کمک می‌کنند.

درمان جراحی کایفوز

راهکار درمان جراحی برای تمامی افراد مبتلا به سه نوع کایفوز یعنی افراد مبتلا به کایفوز مادرزادی یا اشکال شدید کایفوز وضعیتی یا شوئرمن که به درمان پاسخ نداده‌اند به کار می‌رود.
البته نوع جراحی در افراد متفاوت است. یک نوع رایج جراحی کایفوز ، فیوژن ستون فقرات (جوش دادن مهره‌ها به یکدیگر با کمک استخوان پیوندی برای تثبیت وضعیت ستون فقرات) است.
سایر روش‌های جراحی برای درمان نوع شدید شامل قرار دادن میله، پیچ‌های فلزی و صفحات خاصی در ستون فقرات است. این راهکارهای به تثبیت ستون فقرات و افزایش میزان همجوشی مهره‌ها با استخوان پیوندی می‌کند. این راهکارها باعث کاهش انحنای ستون فقرات فوقانی و بازیابی حالت طبیعی ستون فقرات شود.

تمرینات ورزشی برای درمان کایفوز

فیزیوتراپیست جهت تقویت عضلات کمر و شکم، تمرینات ورزشی و کشش‌هایی را توصیه می‌کند. این ورزش‌ها مانند:
چرخاندن زانو:

• روی زمین دراز بکشید و زانوها کمی را خم کرده و انگشتان را روی زمین قرار دهید.
• زانوها را به آرامی به یک طرف منتقل کنید تا زمانی که در تنه یا قسمت پشتی بدن احساس سفتی یا انقباض ایجاد شود.
• این کار را برای هر طرف حداقل پنج بار تکرار کنید.

شیب دادن یا قوس دادن به لگن

• روی زمین دراز کشیده و زانوها را خم کرده و انگشتان را روی زمین به‌صورت صاف قرار دهید.
• به‌آرامی پشت را قوس دهید، باسن و قسمت فوقانی پشت را صاف روی زمین نگه‌دارید.
• چند ثانیه قبل از بازگشت به وضعیت نرمال، این قوس را نگه‌دارید.
• حداقل پنج بار تکرار کنید.
• خم کردن زانو تا سینه
• مشابه دو تمرین قبلی روی زمین دراز بکشید، سپس یک زانو را به سمت قفسه سینه بکشید.
• دست‌ها را به دور زانو ببندید و زانو را به‌آرامی به سمت سینه خم‌ کنید.
• این موقعیت را برای چند ثانیه نگه‌دارید، سپس رها کنید.
• حداقل در هر پا ۵ بار این وضعیت را تکرار کنید.