بیماری پرتس را بهتر بشناسید

زمان مطالعه: ۵ دقیقه

بیماری پرتس نوعی بیماری نادر در دوران کودکی است که لگن را درگیر می‌کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به سر استخوان ران (فمور) مختل شود. بدون خون‌رسانی کافی‌، سلول‌های استخوان می‌میرند. این فرآیند نکروز آواسکولار نامیده می‌شود.

اگرچه هنوز اصطلاح «بیماری» برای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما پرتس در واقع مجموعه‌ی پیچیده‌ای از مراحل مختلف است که می‌تواند چندین سال طول بکشد. با پیشروی مراحل، استخوان ضعیف شده‌ی سر ران به تدریج شروع به فروپاشی می‌کند. با گذشت زمان، خون‌رسانی به سر استخوان ران بازگشته و استخوان رشد خود را از سر می‌گیرد.

هدف از درمان پرتس، کمک به گرد شدن دوباره‌ی سر استخوان ران برای قرار گرفتن درون فضای مفصلی است. با این کار حرکات مفصل طبیعی شده و از بروز مشکلات در بزرگسالی جلوگیری می‌شود.

شرح

پرتس به عنوان Legg-Calve-Perthes نیزشناخته می شود، این نام‌گذاری به افتخار سه پزشکی که به طور جداگانه اولین بار این بیماری را توصیف کردند، صورت گرفته است. این بیماری به طور معمول در کودکان بین ۴ تا ۱۰ سال رخ می‌دهد. شیوع این عارضه در پسران پنج برابر بیشتر از دختران است‌‌. با این حال‌، احتمال دارد در دختران آسیب جدی‌تری به استخوان وارد کند. در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد‌‌، هر دو مفصل تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

بیماری پرتس ۴ مرحله دارد:

• نکروز اولیه: در این مرحله از بیماری، خون‌رسانی به سر استخوان ران مختل شده و سلول‌های استخوانی می‌میرند. این ناحیه به شدت ملتهب و تحریک می‌شود و ممکن است کودک شما علائمی مانند لنگش یا تفاوت در راه رفتن را نشان دهد. این مرحله اولیه ممکن است چندین ماه طول بکشد.
• تکه‌تکه شدن: طی یک دوره ۱ تا ۲ ساله، بدن استخوان مرده زیر غضروف مفصلی را برداشته و به سرعت آن را با یک استخوان نرم و اولیه (استخوان بافته شده) جایگزین می‌کند. در طی این مرحله که استخوان در وضعیت ضعیف تری قرار دارد ممکن است سر استخوان ران شکل گرد خود را از دست داده و مقداری صاف شود.
• استخوانی شدن دوباره: استخوان جدید و محکم تری ایجاد شده و شروع به شکل گیری در ناحیه استخوان ران می‌کند. این مرحله اغلب طولانی ترین مرحله بیماری است و می‌تواند چند سال طول بکشد.
• ترمیم: در این مرحله رشد مجدد استخوان کامل شده و سر استخوان ران به شکل نهایی خود رسیده است. اینکه چقدر سر استخوان به شکل گرد خود نزدیک شده باشد به عوامل مختلفی  از جمله میزان آسیب دیدگی در مرحله تکه تکه شدن، و همچنین سن کودک در هنگام شروع بیماری، که بر پتانسیل رشد مجدد استخوان تأثیر میگذارد، بستگی دارد.

علت بیماری پرتس

علت پرتس مشخص نیست. برخی از مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ممکن است ارتباط ژنتیکی با پیشرفت پرتس وجود داشته باشد. اما تحقیقات بیشتری باید انجام شود.

علائم بیماری پرتس

یکی از اولین علائم پرتس تغییر در راه رفتن و دویدن کودک شما است. این امر اغلب در هنگام فعالیت‌های ورزشی نمایان می‌شود. کودک شما ممکن است بلنگد، حرکت محدود داشته باشد یا با سبک خاصی بدود که این‌ها همه به دلیل تحریک پذیری در مفصل ران است.

سایر علائم شایع عبارتند از:

• درد در مفصل یا کشاله‌ی ران‌، یا در قسمت های دیگر پا مانند ساق یا زانو. (به اصطلاح “درد ارجاع شده” است)
• دردی که با فعالیت بدتر شده و با استراحت برطرف می شود.
• اسپاسم عضلانی دردناک که ممکن است در اثر تحریک اطراف مفصل ران ایجاد شود.

بسته به میزان فعالیت کودک شما، علائم ممکن است در طی چند هفته یا حتی چند ماه قبل از بررسی ویزیت پزشک، رخ دهد.

معاینه‌ی پزشک

پس از بحث در مورد علائم و سابقه پزشکی کودک، پزشک معاینه فیزیکی کاملی را انجام می‌دهد.

• تست‌های فیزیکی: پزشک دامنه حرکتی مفصل ران کودک شما را ارزیابی می‌کند. پرتس به طور معمول توانایی دور کردن پا از بدن (ابداکشن) و چرخاندن پا به سمت داخل بدن (چرخش داخلی) را محدود می‌کند.

• تصاویر X-ray: این اسکن ها تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می‌کند و برای تأیید تشخیص پرتس لازم است. اشعه ایکس وضعیت استخوان در قسمت سر ران را نشان می‌دهد و به پزشک کمک می‌کند تا مرحله بیماری را تشخیص دهد.

در طول دوره‌ی درمان کودک مبتلا به پرتس که ممکن است ۲ سال یا بیشتر باشد ممکن است چندین تصویربرداری X-ray‌ انجام شود.

درمان بیماری پرتس

هدف از درمان تسکین علائم دردناک‌، محافظت از شکل سر استخوان ران و بازیابی حرکت طبیعی مفصل ران است. در صورت عدم درمان، سر ران استخوان ران می‌تواند تغییر شکل دهد و به خوبی درون استابولوم قرار نگیرد. این موضوع خود می تواند منجر به مشکلات بیشتر مفصل ران در بزرگسالی، مانند آرتروز زودرس شود.

گزینه های درمانی زیادی برای بیماری پرتس وجود دارد. پزشک شما چندین فاکتور را هنگام تهیه یک برنامه درمانی برای کودک در نظر می‌گیرد، از جمله:

• سن کودک شما: کودکانی با سن پایین‌تر (۶ سال به پایین) پتانسیل بیشتری برای ایجاد استخوان سالم و جدید دارند.

• میزان آسیب سر استخوان ران‌: اگر بیش از ۵۰٪ از سر استخوان ران تحت تأثیر نکروز قرار گرفته باشد، احتمال رشد مجدد بدون تغییر شکل کمتر است.

• مرحله‌ای از بیماری که تشخیص در آن صورت گرفته است:‌ این که کودک شما چه مقدار درگیر بیماری شده باشد، بر گزینه های درمانی که پزشک شما توصیه می‌کند تأثیر می‌گذارد.

درمان غیرجراحی:

• مشاهده: برای کودکان بسیار کوچک (۲ تا ۶ سال) که در اشعه تصویر رادیوگرافی اولیه خود تغییرات کمی در ناحیه ران نشان می‌دهند، درمان توصیه شده معمولاً مشاهده ساده است. پزشک با استفاده از اشعه ایکس به طور منظم کودک شما را کنترل می‌کند تا مطمئن شود رشد مجدد سر استخوان ران در مسیر خوبی است.

• داروهای ضد التهاب: علائم دردناک این بیماری ناشی از التهاب مفصل ران است. از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن برای کاهش التهاب استفاده می‌شود و ممکن است پزشک شما آن‌ها را به مدت چندین ماه توصیه کند. با بهتر شدن وضعیت کودک، پزشک مقدار مصرف را تنظیم کرده یا دارو را قطع می‌کند.

• محدود کردن فعالیت‌ها: پرهیز از فعالیت‌های شدید مانند دویدن و پریدن به تسکین درد و محافظت از سر استخوان ران کمک می‌کند. بعضی اوقات پزشک ممکن است استفاده از عصا یا واکر را برای جلوگیری از وارد شدن وزن زیاد به مفصل کودک توصیه کند.

• خشکی مفصل ران در کودکان مبتلا به بیماری پرتس شایع است و تمرینات فیزیوتراپی برای کمک به بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل ران توصیه می‌شود. این تمرینات اغلب بر روی ابداکشن مفصل ران و چرخش داخلی متمرکز است. اغلب والدین یا پرستاران باید در انجام این تمرینات به کودک کمک کنند.

• گچ‌گیری یا ارتوز: اگر دامنه حرکتی مفصل محدود شود یا تصاویر رادیوگرافی نشان دهنده تغییر شکل باشند، ممکن است از گچ یا ارتوز برای نگه داشتن سر استخوان ران در وضعیت طبیعی خود در داخل مفصل استفاده شود. در مورد ارتوز‌ها و انواع آن، قبلا توضیح داده ایم که می‌توانید مطالعه کنید.

درمان جراحی

پزشک شما ممکن است جراحی را برای بازگردانی راستای صحیح استخوان ها و نگه داشتن سر استخوان ران در اعماق مفصل تا زمان بهبودی توصیه کند. جراحی اغلب در موارد زیر توصیه می شود:

• کودک شما هنگام تشخیص بیش از ۸ سال سن داشته باشد. از آنجا که پتانسیل تغییر شکل در مرحله جراحی مجدد در کودکان بزرگتر بیشتر است، جلوگیری از آسیب به سر استخوان ران از اهمیت بیشتری برخوردار است.

• بیش از ۵۰٪ از سر ران ران آسیب دیده باشد. نگه داشتن سر استخوان ران در داخل مفصل ممکن است به رشد بهینه‌ی استخوان کمک کند.
• درمان غیر جراحی مفصل ران را در وضعیت صحیحی برای بهبود قرار نداده باشد.

متداول ترین روش جراحی برای درمان بیماری پرتس، استئوتومی است. در این روش، استخوان بریده شده و از محل بریدگی طوری جابجا می‌شود که سر استخوان ران در داخل مفصل قرار بگیرد. این راستای جدید با پیچ و صفحات در جای خود نگه داشته می‌شود. پس از بهبودی بیمار این پیچ و صفحات برداشته می‌شوند. معمولا پس از عمل جراحی تا زمان ترمیم مفصل را درون ارتوز یا گچ قرار می‌دهند.